Читать «Сьцяна (на белорусском языке)» онлайн - страница 65

Круцiла яму ў калене. (Нядобра ступiў ён нагою, калi ўносiлi труну на могiлкi; у пухкую нару крата, i цэлы ўспацеў ад страху, каб не павалiцца...)

Сеў Сьцяпан на змуршэлы падмурак, парослы зельлем, i асьцярожна нацiраў балючае месца. Вывiх не адразу адлягае, трэба мачыць у гарачай вадзе й расьцягваць вузлы... "Шкада, што па хаце, у якой я нарадзiўся й рос, не засталося й сьледу. Заначаваў-бы я ў ёй, памыў-бы падлогу, дзьверы. Жылося-б мне па-свойму..."

Чым больш раздумваў Сьцяпан над тым, як паводзiць сябе ў мiлiцыi, тым выразьней адчуваў у сабе ўсю несур'ёзнасьць створанага iм становiшча. Справа ня ў веры ў справядлiвасьць задуманага, бо яна ў iм заставалася непахiснутай, але ў сродках ажыцьцяўленьня намеранага. Дакладней кажучы, у iх недастатковасьцi, каб не сказаць, у дробязнасьцi ўчыненага ў параўнаньнi з жаданым зьдзяйсьненьнем. Вымовы, якiх наслухаўся ён ад Кiры й ад цесьця, прыводзiлi яго да дапушчэньня, што сапраўды рызыкуе асьмяшэньнем сваёй асобы! Давёўшы сябе да крайняй раздражненасьцi, Сумленевiч зь неспакоем думаў ня столькi пра допыт, колькi пра ягоныя наступствы.

Быццам разумеючы думкi мужа, Кiра пакуль нiчым, зьвязаным са справай, не цiкавiлася. Мiж ёй i мацi дайшло, праўда, да сьцiшанай сваркi, значэньне якой усьвядомiў Сьцяпан пазьней. Пачаткова толькi здагадваўся ён, што дачка супыняе мацi ў яе сувязах з мужчынам, якiя абнеслаўляюць дом. Менавiта, заходзiў да цешчы нейкi прыяцель сям'i, не першай маладосьцi й несумненны ўдавец. Сьцяпана зьдзiўляла тое, як гэты чалавек можа не адчуваць уласнай няёмкасьцi. Ад госьця павейвала пахамi дарагiх адэкалёнаў, а яго сiвюткiя валасы, беззаганна падстрыжаныя, прыдавалi яму незаслужана шаноўнай павагi. Пiлi яны гарбату зь iм, як бы цярплiва чакаючы прыходу дадому гаспадара; Сьцяпан часамi адгаворваўся ад гэтага вечараваньня неадкладнымi заняткамi, тэрмiновымi заданьнямi на службе, незакончанай справаздачай або дакладам. Кiра сядзела зь iмi дзеля прыстойнасьцi. Расказвалi яны сабе анэкдоты, раскошна рагаталi, нават сьпявалi нешта расьцяглае, расейскае: "Оля любила реку..." Або, фальшыва iнтануючы адноўленую модай песьню "Очи чёрные..." (Аднойчы прынёс той пласьцiнку са сьпевамi Шаляпiна, даваенную, зьдзёртую.) Сталася ўжо хатнiм звычаем, што ў панядзелкi гэты прыяцель дому стукаўся ў дзверы пунктуальна а шостай. Яго вiтаньнi абрыдлi Сьцяпану. - Добры вечар панi. - Добры вечар пану. - Як прамiнуў вам дзень? - Дзякую, добра. - Сёньня нешта папсавалася пагода. Сапраўды, ад самай ранiцы дождж! - А якi пранiзьлiвы вецер! - Даўней вёсны былi цяплейшымi. - Зьмяняецца клiмат. - Распранайцеся, калi ласка. Будзем пiць гарбату з ромам. - Каханыя вы мае ўсе...