Читать «Сьцяна (на белорусском языке)» онлайн - страница 44
Сократ Янович
Вясёлая яна, калi ня трэба.
Цешча, усё роўна што з боязi перад дачкою, сьпешлiва пазьбiрала пасуду й узяла табурэтку; яна невыразна буркнула нешта наконт некранутага Сьцяпанам ежыва. "У гэтым доме ўсе ўсiх баяцца? - кампот Сьцяпан выпiў са смакам. Страх i падпарадкаванасьць - вось генiй натоўпу!"
Назаўтра стары зноў быў дома раней звыклага часу. Мо' цярпеў ён ад тоеных няўдачаў? Адна Кiра як бы не прыкмячала зьмены ў побыце бацькi. Яна, зрэшты, часьценька выходзiла ў горад, нязьменна прыносячы яблыкi, якiх i без таго было дома ўдосталь. Сумленевiч - усхваляваны тым, што пачуў ад цесьця - забыўся на нямiлую яму ажыўленасьць жонкi. I, празь якi-небудзь год пасьля, ня мог ён дашукацца пачаткаў свайго няшчасьця з Кiрай, пройгрышу, ад якога мужчына, як правiла, скоўзваецца ўнiз. Валiцца ён без паратунку, самагубна!..
- Вось табе я скажу, - неяк гаварыў цесьць. - Даўно ёсьць аказiя, якой ты ня бачыш. Так, во... Па шчырасьцi кажучы, у цябе магла-б быць другая выплата, куды большая ад штатнай, во!..
- Якiм цудам?
- Ля каапэратыву круцяцца замежныя кантрагэнты. Яны прыстойна плацяць за тое, што iм патрэбна.
- Пацiху?
- Дурань ты, - сказаў цесьць. - Замежнiкi даюць зарабiць у вадпаведнасьцi з усiмi трохсотпяцiдзесяцьцю прадметнымi законамi нашай дзяржавы. Нiчога нелегальнага там няма.
- I старшыня карыстаецца гэтым?
Ён адказаў Сьцяпану не адразу:
- А карыстаецца, карыстаецца... Улады ня супраць таго, каб чалавек багацеў з працы ўласных рук. У тым, што хтосьцi мае проста мiльёны ў вашчаднай касе, няма злачынства.
- Ого, калi гэта старшыня пасьпеў гэтулькi награбцi, - Сьцяпан не сказаў цесьцю: "Вы каля судоў круцiцеся, я веру вам". - Што-ж, малайчына!
- А ты ня сьмейся зь яго. Я з табою - усур'ёз...
- Што вы мне прапануеце?
- Я ўжо казаў табе.
- Зарабляць мне са старшынёй? Чаму-б не, але пра гэта я першы раз чую, ад вас, - адказаў Сьцяпан у дэкляматарскiм тоне. - Мой шэф, калi што й гаварыў мне, дык толькi адны паскудзтвы, ажно сорамна паўтараць iх. Ён ня мае намеру ашчасьлiўляць мяне дабрабытам, а я ня маю намеру напрошвацца яму ў супольнiкi.
- Скандалiш зь iм i чакаеш ад яго прыхiльнасьцi?
- Ага, ён ужо паскардзiўся на мяне перад вамi, - Сьцяпан: "Стары, урэшце, ускiпiць!" - Прызнаюся, што мне прыемна гэта пачуць. Не такi ён моцны начальнiк, значыць, на якога выглядае.
- Хэ-хэ-хэ, сказаў, што ведаў... Ён цябе, браток, бы муху тую, узяў-бы ды - хрусь! - расьцiснуў, хэ-хэ-хэ... Бачу, што ня надта разумееш ты, на якiм сьвеце жывеш.
- Сьвет - гэта гiганцкiя аб'яднаньнi зладзеяў ды каапэратывы камбiнатараў? Я - у вадным зь iх? I не дарос я да рэчаiснасьцi? Да таго, каб брыняць капiталам, на нiшто не зважаючы? - Застуда, падумалася Сьцяпану, несумненна спараджае ў мяне рэфлексы дзiцяцi, якому перашкаджаюць у гульнi.
- Ай, пра што мне з табою гаварыць, - цесьць, сканфужаны, налiўся крывёю. Выходзячы ад Сьцяпана, ён бразнуў дзьвярыма.
Садоваю праехаў грузавiк, енклiва скавычучы маторам. За беларускiмi могiлкамi засноўваўся квартал асабнякоў, i гэта туды кiравалiся транспарты з будаўнiчымi матэрыяламi, паўфабрыкамi. Быццам малатарня ў прыгарадным загуменьнi, ляскатала там бэтонамяшалка.