Читать «Агасфэр (Вечны Жыд) (на белорусском языке)» онлайн - страница 3

Усё паддаецца пераменам, кажу я.

Але гэта так стамляе, кажа ён.

I з гэтым мы рассталiся, i ён паляцеў сваёй дарогаю, а я, Агасфэр, што азначае амаль як i любасны, сваёю.

РАЗЬДЗЕЛ ДРУГI

У якiм юны Айцэн у "Лебедзях" у Лейпцыгу сяго-таго даведваецца пра бег часу й знаходзiць сабе спадарожнiка, якi дастаецца яму на ўсё жыцьцё

Мусiць, ёсьць нешта звышнатуральнае ў сустрэчы двух чалавек, калi адзiн загадзя ведае, што гэта дзеля жыцьця альбо, прынамсi, дзеля значнай часткi яго, а другi адчувае, што прыйшоў нехта, хто спатрэбiцца яму.

Пры гэтым нiхто ня можа сказаць з поўным правам, што юны гер Паўлюс фон Айцэн, якi якраз у дарозе да Вiтэнбэрга й спынiўся ў Лейпцыгу ў "Лебедзях", такi тонка адчувальны альбо ўвогуле двухаблiчны. Хутчэй надварот. Хоць у яго яшчэ на шчоках пушок, але ва ўсiм iм ёсьць нешта закарэлае, так, быццам ён нiколi ня мроiў вясёленькiмi штучкамi, якiмi замаладзь звычайна набiтая галава ў нашага брата. Пры тым гэта ня мусова толькi высокалётныя думкi альбо прыгожыя фантазii, якiя абрываюцца з уваходам у гасьцёўню незнаёмага, а цьвярозыя развагi й разьлiкi наконт колькi ж бо тое перападзе яму са спадчыны цётачкi з Аўгсбурга, якой ён па даручэньнi свайго гамбургскага бацькi, купца Райнгарда фон Айцэна, палатно й шэрсьць, якраз рабiў вiзытацыю.

Незнаёмы разгледзеўся ў душным памяшканьнi, у якiм над галавой вечна стаiць дух поту й часныку, а гамана гасьцей утварае роўны густы шум, падобны да шуму вады, калi яна падае згары з высокага скальля, толькi вуху менш прыемны. Вось ён накульгам падыходзiць да маладога гера фон Айцэна й кажа:

- Пахвалёны вам божа, геру студыёзус, цi добра вам маецца, - падсоўвае зэдлiк i садзiцца поплеч.

Памянёны фон Айцэн, хоць, праўда, недаверлiва й тут жа скасiўшы вокам на мяшэчак, якi ён насiў на нацельным паяску, адразу кемiць, што нялёгка яму адкараскацца ад гэтага падсуседа, пасоўваецца крышачку ўбок i кажа, як што той назваў яго "студыёзусам":

- Альбо ж я вас ведаю?

- Такi ўжо ў мяне твар, - кажа той, - аж людзi думаюць, кожан зь iх ужо недзе бачыў мяне, такi, ведаеце, сусьветнастандартны твар, з носам i ротам, поўным зубоў, ня зусiм, праўда, добрых, з вачыма й вушамi, з усiм што належыцца, i з чорнай бародкаю. - I, гаворачы, надзiмае ноздры, крывiць губы, паказваючы зубы, два-тры з каторых пачарнелыя, i зiркае вачмi, i паскубвае спачатку за вуха, пасьля бародку, i пасьмiхаецца, але неяк бяз радасьцi, нейкай яму проста ўласьцiвай усьмешкай.

Юны Айцэн сочыць за жвавай гульнёй на твары суседа, але бачыць i неяк дзiўна скасабочаную сьпiну й дэфармаваную нагу й думае: не, я ўсё-такi ня ведаю яго, бо дзе ж такога забудзеш, такi западае ў памяць; аднак застаецца нейкая i рэшта з таго, што ў Франкфурце называюць дэжавю (deja vu), i ён дзiўна занепакойваецца, асаблiва калi незнаёмы кажа: