Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 224

Дык калi нельга было прытулiцца ў зацiшнае месца, не гаворачы ўжо аб поўным ратунку, трэба было неяк адно перажыць, захавацца цэлым, дый найлепш, каб зусiм непакалечаным. У будучынi патрэбныя будуць маладыя сiлы для яе адной, найдаражэйшай i наймiлейшай, што цяпер так моцна цярпела.

Значыцца - абы ператрываць!

БЕЛАРУСКАЯ ЦЭНТРАЛЬНАЯ РАДА Ў БЭРЛIНЕ

ГЕНЭРАЛ ЕЗАВIТАЎ, АСТРОЎСКI Й ШУВАЛАЎ

I

Беларуская Цэнтральная Рада пакiнула Менск 28 чэрвеня 1944 году. Працаўнiкi Рады пасьля шматлiкiх падарожных прыгодаў чыгуначным транспартам прыехалi ў Кэнiгсбэрг, дзе мелi iнструкцыi затрымацца. Радаслаў Астроўскi са сваймi ад'ютантамi й найблiжэйшымi даверанымi людзьмi накiраваўся аўтамабiлямi ў Лодзь. Меў там шмат знаёмых сьцежак-дарожак яшчэ з часоў перадваеннае Польшчы, калi зь Беларускае Гiмназii ў Вiльнi, дырэктарам якое працаваў, пераведзены быў туды на настаўнiка. Затрымаўшыся ў Лодзi, праседзеў там аж да прыблiжэньня фронту з усходу.

У пачатку верасьня 1944 году Бёларуская Нэнтральная Рада была накiраваная з Кэнiгсбэргу ў Бэрлiн, дзе атрымала ў карыстаньне малапашкоджаны бамбардаваньнем будынак на прадмесьцi Вайсэнзэе. У iм размясьцiлiся ня толькi канцылярыi БЦР, але i ўсе ейныя працаўнiкi са сваймi сем'ямi. Адно Радаслаў Астроўскi выслаў сваякоў у невялiкае мястэчка Гекстар у Вестфалii, мусiць, цi ня ўгадваючы будучыню.

Беларуская Цэнтральная Рада дзялiлася на розныя рэфэраты, якiя зарганiзавалi на Вайсэнзэi свае канцылярыi й паступова прыступалi да працы. Трэба было зьвязваць канцы розных нiтак, парваных-патузаных пад час эвакуацыi зь Беларусi. Характар працы шмат розьнiўся ад таго, якi быў на Бацькаўшчыне. Як-нiяк Беларуская Цэнтральная Рада была беларускiм прадстаўнiцтвам на выгнаньнi. Былi свае людзi, раськiданыя па ўсёй тэрыторыi Нямеччыны. Паўставала шмат праблемаў, калi льга азначыць, юрыдычнага характару.

Калi на Бацькаўшчыне Рада мела пэўныя атрыбуты незалежнасьцi цi навет цень самастойнасьцi ў некаторых галiнах, дык тут, у Бэрлiне, немцы звыклi лiчыць яе ня больш чым сваёй агенцыяй у зносiнах зь беларусамi, празь якое намагалiся праводзiць у жыцьцё розныя свае мерапрыемствы. Гэтак амаль галоўным заданьнем i працай Рады было вышукваньне й рэгiстрацыя беларускiх уцекачоў, уладжваньне iх на працы цi ў войску.

II

З прычынаў ваеннае сытуацыi немцы, пад загадам якiх была Беларуская Цэнтральная Рада, а таксама й сам Астроўскi зьвярталi найбольш пiльную ўвагу на ваенныя справы. Ня дзiва тады, што найбольшая праца кiпела ў вайсковым рэфэраце. Палягала яна на вышукваньнi ў Нямеччыне беларускiх вайскоўцаў i канцэнтраваньнi iх у Бэрлiне. Камандатура гораду прыдзялiла беларусам для гэтай мэты вялiкi будынак на Лiхтэнэрштрасэ. Шматлiкiя беларусы ў Нямеччыне, дачуўшыся, што Беларуская Цэнтральная Рада ў Бэрлiне, самi туды зьяжджалiся. Усе яны, амаль бяз выняткаў, залiчалiся ў войска й накiроўвалiся ў беларускi гарнiзон на Лiхтэнэрштрасэ, дзе атрымоўвалi харчы й кватэру. Быў зарганiзаваны Першы кадравы батальён для перашкаленьня жаўнераў.