Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 146

Вiктар ня мог ведаць, што сталася. Мяркаваў, што, мабыць, немцы адступiлi й запанавала мiжфрантавая цiшыня. Нейкая сiла зноў пхала юнака наперад. Ды ўжо й нястачы цярпеў вялiкiя: трэба было чаго-небудзь добра пад'есьцi й падсушыць вопратку.

III

Вiктар выйшаў зь лесу й накiраваўся ў вёску. Зiрнуў на свой ручны гадзiньнiк, якi добра трымаў час, нягледзячы навет на тое, што быў замочаны пад час уцёкаў i боцьканьня ў вадзе. Была адзiнаццатая гадзiна. Юнак прыгадаў, што была гэта нядзеля. Прайшоўшы пару сотняў мэтраў, пабачыў тую самую хату, дзе першы раз заглянуў да французаў i адкуль яго накiравалi да палячкi. Стаў як укапаны i думаў, што рабiць. Iсьцi цi ня йсьцi? Аглянуўшыся навокал i ня ўбачыўшы нiдзе немцаў, iшоў далей па аўсянiшчы. Заўважыўшы па дарозе адзiнокi сноп аўса, што, быццам сiрата, ляжаў на апусьцелай нiве, Вiктар, як сялянскi сын, навет па прывычцы, бязь лiшняй думкi ўзяў сноп пад паху. Ужо наблiжаўся да хаты, як раптам перад носам заварушылiся нямецкiя жаўнеры. Было iх там каля сотнi, калi ня больш. Сядзелi ў вакопах i, зразумелая рэч, даўно бачылi Сянькевiча. Хлапец на адзiн дроб часiны захiстаўся ў сваёй хадзьбе. Зусiм не разгубiўшыся, ён маланкава пастанавiў, што трэба ўдаваць нейкага сына францускага селянiна, што йдзе наведаць свайго дзядзьку дзесь далей каля дарогi. Немцы Вiктара не зачапiлi, а ён стараўся выглядаць зусiм бесклапотным i навет крыху здзiўленым, што пабачыў у адным месцы столькi жаўнераў.

Калi ўвайшоў у хату, тоўсты чорны мужчына й ягоная хударлявая жонка адразу пазналi ранейшага наведвальнiка, хоць цяпер ён быў у цывiльнай вопратцы. На тварах iхных адбiўся вялiкi перапалох. Француз зь няскрыванай трывогай махаў рукой, паказваючы на дзьверы. Сянькевiч зiрнуў на гаспадыню й папрасiў хлеба й малака, але тая дала зразумець, што ня можа яго цяпер кармiць. Нiчога не заставалася, як адно пакiнуць хату. Выйшаўшы на двор, Вiктар ужо павярнуў направа й наважыў iсьцi да палячкi, але не зрабiў i пяцi крокаў, як пачуў ззаду шурпаты голас: "Наlt, Меnsch!"* Быццам ня чуючы таго голасу, iшоў далей. Раптам за самай сьпiной пачуў выстрал. Стаў i азiрнуўся. Да яго падышлi тры немцы.

* Стой! (ням.)

- Хто ты такi? - спытаў адзiн зь iх.

- Я жыву ў суседняй вёсцы i йду да майго дзядзькi, што жыве там каля дарогi.

Вiктару здавалася, што так сказаў, але й сам ня верыў, бо гаварыў нейкай француска-нямецкай мешанiнай, якую жаўнеры няведама цi разумелi. Бязумоўна, што-б хлапец там нi казаў, ня мела-б яно вялiкае вагi. На яго гаркнулi, а адзiн штурхануў рулём стрэльбы ў плечы, й павялi ў пуню, дзе была каманда нямецкага адзьдзелу. Прывёўшы, пачалi шукаць зброi. Знайшлi ўсе Вiктаравы дакуманты, пiсаныя ў нямецкай мове. Пачырванелi ад злосьцi, а сяржант з васпаватым тварам, плюнуўшы Вiктару проста ў вочы й лаючы яго мянушкай дэзэртыра, сабакi, здраднiка й Бог ведае яшчэ чым, пачаў аплявушваць юнака дзьвюмя рукамi.