Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 101

Ужо ў той час ясна вiдаць было, што немцы вайну прайграюць. Логiка падказвала, што ўсякая кропля крывi, пралiтая на гэтым баку фронту, будзе дарэмная. Тым часам, перайшоўшы на другi бок, можна будзе зрабiць шмат чаго добрага для Бацькаўшчыны. А праца для Беларусi, змаганьне за яе вызваленьне i - у канцы - само вызваленьне й было iхняй мэтай.

II

Цэлы падвячорак 31 жнiўня, значыцца, таго самага дня, калi Сымон Спарыш вярнуўся са сваiх няўдалых уцёкаў у горы, iмжыў дробненькi густы дожджык. Хмары нiзка навiсьлi над гарызонтам, лахматымi жыватамi чапалiся за вышэйшыя вяршынi гораў. Пахаладнела. Там-сям яшчэ завiдна, бо вечарам было забаронена, жаўнеры параскладалi вогнiшчы. Кожнаму дасталося па глытку сьпiрту зь вячэрай. Здагадалiся, што сьпiрт паходзiў дзесьцi з францускага складу, бо немцы-ж чужым свайго алькаголю не раздавалi.

Адзьдзел быў разьмешчаны на шырокiм лузе даўжынёю каля двух кiлямэтраў, мiж шашою i рэчкаю. Каля самай рэчкi стаялi хурманкi й конi. Паабапал шашы вырас лес палатак. З паўночнага боку дарогi была нявысокая гара, зарослая густаватым хмызьняком. Лепшага месца для пераходу на другi бок нiхто й выдумаць ня мог-бы.

Дзесь па гадзiне адзiнаццатай, калi ўжо, як здавалася, усё ў абозе спала, толькi хрупалi й пырхалi конi, з палаткi дванаццатае роты вылезьлi дзьве постацi. У руках адной быў ручны кулямёт "дзегцяроў", другая тарабанiла дзьве скрынкi амунiцыi. Яны iшлi прыгнуўшыся, моўчкi, асьцярожна ступаючы ў кiрунку дарогi. Вартавыя, што паволi шпацыравалi па дарозе, кiўнулi iм галовамi, i двойка зьнiкла ў цемры ў кiрунку гор.

Мiнаў час. Была ўжо поўнач.

Раптам з таго кiрунку ў гарах, куды накiравалася двойка, пачулiся густыя кулямётныя стрэлы. Адна сэрыя, другая, трэцяя... Сьцiхне i зноў. Вартавы з дванаццатай роты i зь iншых па суседзтву стрэлiлi па пару разоў уверх на трывогу. Як быццам на агульную каманду, у абозе вырасла, ледзь не з-пад зямлi, вялiкая маса людзей. Падскоквалi ўверх малыя палаткi. Людзi былi апранутыя й трымалi зброю ў руках. Гэта былi тыя, што ня спалi, а, прытаiўшыся, чакалi ўмоўленага сыгналу. Маючы з сабой зброю, захапiўшы емiну й неабходныя рэчы, усе яны кiнулiся бегчы ў кiрунку гары, адкуль было чутно яшчэ тарахценьне "дзегцярова".

- Партызаны! Партызаны! - чулася навокал.

Камандзер роты старшы лейтанант Петрык i ўсе нямецкiя iнструктары начавалi ў палатках па суседзтву. Калi Петрык пачуў стрэлы перш у гарах, пасьля ад вартавых i зараз-жа гоман i рух у абозе, ён хуценька ўсхапiўся, насунуў боты, накiнуў мундзiр i выглянуў на двор. Бачыў, як жаўнеры беглi ў кiрунку гары, чуў крык "партызаны".

"Але-ж то файнае войска, - падумаў ён, - так хутка пачулi небясьпеку й самi бягуць на змаганьне з партызанамi". Дзеючы больш пад iмпульсамi, чымся з развагай, ён хутка схапiў зброю, шлем i, клiкнуўшы падафiцэраў, каб не заставалiся ззаду, кiнуўся ў ведамым нам ужо кiрунку. Бегчы прыйшлося нядоўга. Неяк па дарозе яшчэ цюкнула ў галаву Петрыку сумлеўная думка: чаму гэтае войска так хутка апранулася й зусiм без майго ведама кiнулася ў бок стралянiны? Адкуль такi энтузiязм да наступу?