Читать «Сузіральнік. Аповесці, апавяданні, эсэ» онлайн - страница 55

Я застаўся адзін у чужой Маскве. Дзве гадзіны выстаяў у чарзе да кіёска «Тытунь», каб набыць цыгарэт, бо давалі толькі два пачкі у рукі, даводзілася тройчы ставаць зноў у хвост чаргі. Пакуль заехаў на Дабралюбава, пакуль знайшоў гатэль «Дом писателей», пакуль вахцёр (яго няма чаго апісваць, яны ўсе аднолькавыя: насупленыя бровы, мясісты нос і сам строгі) уладкаваў мяне — надышоў халодны маскоўскі вечар. Пакой аднамесны, даволі ўтульны, але дзверы не зачыняюцца. Роўна на 5 сантыметраў, на запалкавы карабок, хоць коўдраю затыкай. Разам са змрокам, а потым і з цемраю чужыя душы пачалі сваю справу. Яны, гэтыя душы, некалі адзетыя ў матэрыяльныя абалонкі, жылі тут, хадзілі, пілі, пісалі, кахаліся, выскоквалі з вокнаў — чамусьці любімы занятак пачынаючых пісьменнікаў — распранацца і выскокваць з акна. Цяпер яны ледзь чутна ляталі па пакоі, як кажаны, шорхалі крыльцамі; я адчуваў іх па лёгкім хваляванні паветра. Яны нашэптвалі мне, што раз я тут апынуўся, дык і мне трэба напіцца, скінуць з сябе вопратку і скочыць з акна. Я слаба супраціўляўся, пярэчыў, што тут першы паверх… Стук у дзверы прымусіў мяне ўздрыгнуць.

– Алег Максімяну.

Прыгожы малдаванін, маіх гадоў, а мо і маладзейшы. Акцэнту зусім няма. Тонкі, назіральны, усмешлівы, іранічны. Усё паўтарылася як з Эліханам амаль слова ў слова.

– У Манголію?

– У Манголію.

– З Беларусі?

– З Беларусі. Іон Друцэ! — выпаліў я, не чакаючы, пакуль ён назаве нашага вядомага літаратара. Але Алег не сказаў пра Ніла Гілевіча, і атрымалася з майго боку недарэчы.

– Праўда, што ваша мова нічым не адрозніваецца ад румынскай? — спытаў я.

– Праўда. Ну, што рабіць будзеце?

Я падумаў, што ён заве мяне на «вы» і яго цікавяць мае асабістыя планы, таму адказаў:

– Спаць сабраўся, ды надта ж цягне з дзвярэй скразняк…

Аказалася, ён меў на ўвазе шырэйшае, глабальнае пытанне: што вы, беларусы, думаеце рабіць далей, як жыць збіраецеся? І адразу ж сам адказаў:

– У вас, беларусаў, ёсць толькі адно выйсце. Яно да таго лёгкае і простае, што вы не хутка да яго прыйдзеце, але ўсё роўна прыйдзеце.

Я згараў ад цікаўнасці. Вось чалавек чужы, ведае рэцэпт выратавання Беларусі, над якім наша нацыянальная эліта столькі білася, столькі галоў за гэта склалі!

– Вам трэба перайсці на лацінку. І ўсё.

Сказаць яму, што ў нас і з кірыліцай не вельмі… Між тым Максімяну пачаў развіваць цэлую тэорыю на тэму, як яно складзецца далей. Усё я пазней амаль даслоўна прачытаю ў ананімнай брашурцы «Што будзе з СССР?» Яе пісаў нейкі аракул, новы Настрадамус. Прадказвалася там, што будзе з Прыбалтыкай, Закаўказзем, сярэднеазіяцкімі рэспублікамі. Памятаю добра апошні сказ: «Галоўным стане ўзвышэнне і крах Украіны». Усё амаль спраўдзілася, толькі ў розныя часы і ў іншай паслядоўнасці. Але вось лёс усяго адной краіны быў там прапісаны цьмяна, можа, таму я і не запомніў яго, менавіта — Беларусі. Зазірнуў вахцёр і загадаў нам разыходзіцца, бо мы перашкаджалі яму працаваць. Максімяну развітаўся, я сяк-так скруціўся пад коўдрай і заснуў.