Читать «Сузіральнік. Аповесці, апавяданні, эсэ» онлайн - страница 46

— Колькі кніг вы напісалі? — наважыўся спытаць ён.

— А я ведаю? — шчыра адказаў пісьменнік. — Вось усе стаяць. Можа, раманаў з паўста.

У Шаўцова-Бузука ледзь малаток не выпаў з рук. Неверагодна! Нават калі ўявіць, што пісаць ён пачаў яшчэ ў школе, усё роўна атрымлівалася ў два месяцы па раману! Раней пісьменнік усё жыццё пісаў адну кнігу, паліў варыянты, пакутаваў, часта і не дапісваў яе… А тут! Малады чалавек нават не памятае, колькі напісаў. Калегам-будаўнікам пісьменнік не спадабаўся, яшчэ на дачы абгаварылі яго. Маўляў, недалуга, цвік не зможа забіць, пра апалубку ўяўлення не мае, шпалеры не паклеіць, люстру не падвесіць, нават лямпачку сам не ўкруціць… Не кажучы ўжо, каб паркет ці хоць звычайную драўляную падлогу паслаць: пакладзе на берлагі сырыя дошкі і не здагадаецца, што паміж кожнай трэсачка-распорка трэба, прычым у пачатку і ў канцы, бо калі гэтага не зрабіць — пачне высыхаць падлога, дошкі паробяцца гарбатымі і будуць лезці адна на адну, як жабы ўвесну. Але Шаўцоў-Бузук не слухаў іх. Ён ведаў, што ў іх кажа зайздрасць. Тут, у гэтых сценах, ствараліся вобразы, сюжэты, ажывалі выдуманыя людзі! Ён гатовы быў працаваць бясплатна.

Балкон зрабілі як ляльку. Прабілі шырокі люк, лесвічка з парэнчамі, унізе палічкі, шафкі, святло — бамбасховішча, хоць жыві тут. Пісьменнік, пакуль рабілі, тлумачыў, чаму добра, што першы паверх — і да зямлі бліжэй, і з ліфтам не праблема, і вось падвал; а краты лёгка высоўваюцца са штыроў, здымаюцца — калі пажар, выскачыш. Ён быў не дурны, нягледзячы на маладосць, практычны, гэты пісьменнік. Калі ўсё было зроблена, ён захацеў з імі пагаварыць. Накрыў шчодры стол, многа заплаціў, не скупіўся. Мужчыны адтаялі ад такой шчодрасці, пачалі з павагаю цікавіцца, адкуль бярэцца талент і чаму адным дадзена, а іншым — цэглу цягай. Пісьменніка цешыла ўвага. Чалавек шчыры, гаваркі, можа і асцярожны са сваім братам-літаратарам, а тут, з будаўнікамі, даў сабе волю, расказваў як ёсць.

— Ёсць «рыба». Схема. Макет. Усё дазіравана: колькасць дыялогаў, забойстваў, палавых актаў, апісанняў прыроды. Трэба толькі запоўніць, як у сканвордзе, пустыя клетачкі неабходнымі словамі. Не абы-якімі, не ад сябе, а менавіта ў залежнасці ад капрызу заказчыка. Калі раман пра пошукі скарбу — золата пабольш, калі пра каханне — гэтага дабра давай…

— А хто вам заказвае тэмы? — спытаў Шаўцоў-Бузук, які лавіў кожнае яго слова.

— Ёсць каму. Расія вялікая. Я звычайна пішу два, а то і тры варыянты, — разгаварыўся пісьменнік, не бачачы ў будаўніках канкурэнтаў. — Першы варыянт: аптымізм, поспех, станоўчы герой… Другі варыянт — тое самае, толькі наадварот: фемінізм, лесбі, наркотыкі, дыктатарства, тыранія… А то і трэці — містыка і фальклор… Даеш кожнаму варыянту розныя назвы, падпісваеш рознымі прозвішчамі, лепш за ўсё жаночымі — і ў добры шлях! Дзе-небудзь ды спрацуе. Справа ў тым, што літаратура, як заўсёды, дзеліцца на лагеры, і адзін лагер ніколі не чытае другога.