Читать «Ратуючы Агасфера. Эсэ пра айцоў і дзяцей» онлайн - страница 14

Нічога гэтага не было.

А тое, што было — было правільна.

Ты можаш дажыць да чаго заўгодна. Да прылёту іншапланетнікаў і лекаў ад раку — але да лекаў ад антысемітызму — наўрад ці. Ты калі-небудзь задумваўся, чаму?

То ж бо то.

Проста голас. Як жа проста наступіць на яго і раздушыць. Але ён прарвецца зноў, у нечай галаве, у іншым месцы, у іншы час. З ратоў ашалелых ад улады палітыкаў, з набітых таннай прапагандай ратоў натоўпу, які так любіць простыя адказы, з шырокага рота купленага ў крэдыт тэлевізара, у які глядзіць не адрываючыся звычайная беларуская сям’я. З старонак “высокадухоўных” кніг. З магілаў фанатыкаў і катаў, да якіх яны, так званыя простыя людзі, год за годам нясуць прыгожанькія вянкі і свае атручаныя нянавісцю душы.

Гэты дом любіць паразмаўляць. Любіць паклікаць у скрыпучыя пакоі бяссільныя галасы мёртвых і паглядзець, што будзе. Балбатлівы дом на беразе бліскучага берлінскага возера. Я думаю адначасова пра сотні рэчаў. Пра свой час — найлепшую абарону ад страшных ідэй мінулага. Пра тое, як мне пашанцавала ў ім жыць: мой час — мая крэпасць. Мой час не прызнае апраўданняў, ён адмаўляе тэрмін даўнасці, ён патрабуе ад мяне, нас, ад кожнага, хто ў ім жыве: назаві чуму — чумою, зло — злом, забойства — забойствам. І я слухаю свой час. Будзь нецярпімы да нецярпімасці — кажа мне ён. Не паўтарай памылак. Інакш нашто ты вучыўся чытаць і нашто ты пішаш кнігі — і навошта сюды прыйшоў?

Я думаю пра беларускі фэйсбук, у якім “права” антысеміта быць антысемітам надзіва лёгка прызнаецца, нібы мы жывём у дзевятнаццатым стагоддзі і антысемітызм (“ну навошта так груба?..” — крывяцца яны) зноў лічыцца “поглядамі”, на якія кожны мае права. Я бачу партрэты “шчырых беларусаў”, якія выстаўляюць напаказ сваю нянавісць, сваю пячорную юдафобію — і ў іншых шчырых беларусаў гэта чамусьці не выклікае гідоты. Нібы нічога гэтага не было: масавых забойстваў, крыві і попелу, перамяшаных з сухімі лічбамі, не было пякельных планаў і самага страшнага ўроку, які толькі магла даць нам гісторыя.

А яшчэ я думаю пра тое, што Еўропа — гэта музыка, а музыка нічому і нікога не здольная навучыць.

І, вядома ж, пра скрыпкі.

Віла пахне чалавечым потам і вымытым шклом.

І чамусьці — паперай. Старой паперай.