Читать «Апошняе каханне князя Мiндоўга (на белорусском языке)» онлайн - страница 21

7

Упiхнуўшы крэўскую княгiню ў спальню ейнай сястры, кметы зачынiлi на засаўку дзверы, i стук засаўкi, як кляймо палону, раз'юшыў Агну. Яна схапiла ўслончык i з крыкам "Я вам не мазурка! Не мазурка! Не мазурка!" пачала бiць услончыкам у дзверы. Пустыя сенцы адгукалiся на грукат рэхам. Нехта з аховы за дзвярыма просьбiтна пракрычаў: "Княгiня, суцiшся. Галава балiць!" Гэтае прызнанне ўзмацнiла яе лютасць, але ўслончык не вытрымаў i распаўся на часткi. Пагрукаўшы ў дзверы абломкамi, яна пачала шукаць што-небудзь цяжэйшае i нарэшце агледзела пакой. Пячная топка знаходзiлася ў сенцах, нi сякеры, нi вiлак, нi другiх важкiх, пад яе сiлу, прыладаў у хаце не было. Невялiкае, на тры вянцы, акно закрывала дубовая рама з апраўленым у волава круглым тоўстым шклом. Разгледзець праз яго, што робiцца на дварэ, не давалася. Агна захацела выбiць шкло, але люстэрка i грабеньчык, што ляжалi на падваконнi, нагадалi ёй пра сястру...

Усё ў пакоi трымала сляды нядаўняй прысутнасцi тут Марты: у куце стаяў куфар з яе адзеннем, вiсела на тырчцы яе свiтка, мiж печчу i сцяной чакаў зiмовых вечароў яе калаўрот, шырокае ложа было засланае посцiлкай, якую нiхто, апроч Марты, саткаць не мог - гэта быў iхны сямейны яцвяжскi ўзор, з-пад посцiлкi бачныя былi воўчыя шкуры. Яна прысела на ложак, утаропiлася ў запыленыя маснiцы, i сцята чакала выратавання. Прыняць за сапраўднасць тое, што адбываецца, яе розум не мог. Яна ўспамiнала ранак, дарогу на могiлкi, труну каля магiлы, плач дзяцей, жальбу Мiндоўга на пачатку памiнак, пiўнiчага са збанам вiна - i з гэтага моманту ўсё парушылася: з вуснаў Мiндоўга гучала нейкая дзiкая воля сястры, з камораў выскоквалi ўзброеныя кметы, Скурку працялi дзiдай, лямантавалi ў сваiх цёмных каморах мазуры. Ёй прыгадаўся малады кмет з аховы, ён ехаў побач яе з Крэва, яна памятала ягонае iмя Вiцень. Яго звалiлi на зямлю, i пяцёра Мiндоўгавых парабкаў кiнулiся на яго i з размаху пачалi бiць ботамi па галаве, грудзях, спiне, у твар, то разам, то ў чаргу, пакуль той не перастаў варушыцца. Вось, сястра, якiя памiнкi па табе ўчынiў твой муж, думала Агна. З якiм жа зверам бяспамятным ты жыла дзесяць гадоў! Ты ад яго пайшла на вечны спакой, мяне ўзялi паланянкай. У тую ж хвiлiну. Нават дзевяць дзён не вытрываў. Сяджу замкнёная ў тваiм пакоi, на тваiм ложку, на шкурах, дзе ты спала, радзiла сыноў i памерла... Агна зайшлася плачам, i разам са слязьмi пакiнулi яе сiлы. Яна прылегла на посцiлку i страцiла прытомнасць...

А калi ачулася, убачыла князя Мiндоўга, якi сядзеў на лаўцы каля акна, чакаючы яе абуджэння.

- А-а, чакаеш, - адзначыла яна. - Ну што, калi дасi мне ад'ехаць?