Читать «Шарманка (на белорусском языке)» онлайн - страница 4
Болеслав Прус
Пан Томаш нiколi не бачыў, каб гэтае дзiця спявала або бегала па пакоi, не бачыў нават усмешкi на бяскроўных вуснах i нерухомым твары.
"Дзiўнае дзiця!" - думаў мецэнат i пачаў прыглядацца больш уважлiва.
Аднойчы (гэта было ў нядзелю) ён заўважыў, што мацi дала дзяўчынцы малы букецiк. Тая крыху ажывiлася. Разбiрала, складала кветкi, цалавала iх. Нарэшце зноў звязала ў букецiк, паставiла ў шклянку з вадой i, сеўшы ў сваiм акне, сказала:
- Праўда, мама, што тут сумна?..
Пан Томаш абурыўся. Як можа быць сумна ў доме, у якiм ён столькi год пражыў у добрым настроi!
Потым неяк мецэнат вярнуўся ў свой кабiнет гадзiн каля чатырох. Сонца якраз свяцiла ў акно яго суседак, i грэла яно вельмi моцна. Пан Томаш зiрнуў у той бок i, вiдаць, заўважыў штосьцi незвычайнае, бо хуценька надзеў пенснэ.
Вось што ён заўважыў:
Худзенькая дзяўчынка, залажыўшы рукi за галаву, амаль дагары ляжала на падваконнi i... шырока адкрытымi вачыма глядзела проста на сонца. На тварыку яе, заўсёды такiм нерухомым, праяўлялiся нейкiя пачуццi: цi то радасць, цi то смутак...
- Яна сляпая! - шапнуў мецэнат, здымаючы пенснэ. У гэты момант яму ажно ў вачах закалола ад думкi, што нехта можа глядзець на сонца, якое дыхае жывым агнём.
I сапраўды, дзяўчынка два гады ўжо была сляпая. На шостым годзе яна захварэла на нейкую лiхаманку, тыдняў некалькi была непрытомная, а потым так знясiлела, што ляжала як мёртвая, не варушачыся i не гаворачы анi слова.
Яе паiлi вiном i булёнамi, i паступова яна ачуньвала. Але ў першы дзень, калi яе пасадзiлi на падушцы, малая спыталася ў мацi:
- Мама, гэта ўжо ноч?
- Не, дзiцятка... А чаму ты так кажаш?
Але дзяўчынка не адказала: ёй хацелася спаць. А назаўтра, калi апоўднi прыйшоў доктар, спыталася зноў:
- Гэта яшчэ ўсё ноч?..
Тады стала ясна, што дзяўчынка не бачыць. Доктар агледзеў яе вочы i зрабiў заключэнне, што трэба пачакаць.
Аднак, чым больш хворая дужэла, тым мацней непакоiлася сваiм калецтвам...
- Мама, чаму я цябе не бачу?..
- Вочкi табе засланiла. Але гэта пройдзе.
- Калi пройдзе?..
- Хутка.
- Можа, мамачка, заўтра?
- Дзён праз некалькi, дарагая.
- Калi гэта пройдзе, дык ты мне, мама, скажы. Бо вельмi ж сумна!..
У чаканнi праходзiлi днi i тыднi. Дзяўчынка пачала ўжо ўставаць з пасцелi. Навучылася вобмацкам хадзiць па пакоi; сама апраналася i распраналася, памаленьку ды асцярожна.
А зрок не вяртаўся.
Аднойчы яна сказала:
- Мама, праўда, што ў мяне блакiтная сукенка?
- Не, дачушка, у цябе шэрая.
- Ты бачыш яе?
- Бачу, мiлая.
- Так, як i ўдзень?
- Ага.
- Я таксама буду ўсё бачыць праз некалькi дзён?.. Не, можа, за месяц...
А таму, што мацi нiчога ёй не адказвала, малая гаварыла далей:
- Праўда, мама, што на дварэ ўвесь час дзень?.. А ў садзе - дрэвы, як i раней?.. Цi прыходзiць да нас белы коцiк, што з чорнымi лапамi?.. Праўда, мама, што я бачыла сама сябе ў люстры?.. Дзе тут люстра?..