Читать «Канец Iталii (на белорусском языке)» онлайн

Куртад Пьер

Канец Iталii (на белорусском языке)

П'ер Куртад

Канец Iталii

Пераклад: А.Мароз

Аўтобус пад'язджаў да Рыма.

- Мадам i месье, - пачулiся словы гiда, якi сядзеў побач з шафёрам, давяральна схiлiўшыся над мiкрафонам, - мы цяпер едзем па так званай Кампанiя Рамана*. Хутка вы ўбачыце сем пагоркаў Вечнага Горада. Мы знаходзiмся ў кутку свету, якi быў апеты найвялiкшымi паэтамi i даў сюжэты для славутых карцiн. Гэты ўрадлiвы да самага канца iснавання Рымскай iмперыi край выглядае цяпер спустошаным, але тым не менш велiчным...

* Назва мясцовасцi, якая ляжыць на поўдзень ад Цiбра, памiж морам i Апенiнамi.

"Вось яна, гэтая Кампанiя Рамана, - падумаў Арман, - над якой лiў слёзы Шатабрыян, над якой Гётэ... над якой Стэндаль... i столькi iншых, i столькi фраз, слоў..."

- У цябе ёсць Стэндаль?

- Ёсць, любы, - сказала маладая жонка Армана, з якой яны былi ў вясельным падарожжы.

Лора, як i ён, скончыла фiлалагiчны факультэт, i таму яны былi ўпэўненыя, што, працуючы ўдваiх, змогуць жыць спакойна. Яны мелi ўсё, каб быць шчаслiвымi.

Арман адгарнуў "Старонкi Iталii", выдадзеныя Марцiно, на 232 старонцы i цiха, усхваляваны гукам уласнага голасу, прачытаў: "За тры цi чатыры лье ад Рыма пачынаеш заўважаць гэтае поўнае бязлюддзе, гэтае цудоўнае запусценне, пра якiя гаварылi столькi падарожнiкаў. Калi б такому вялiкаму манарху, як Напалеон, удалося акультурыць гэтыя землi, Рым страцiў бы тры чвэрцi сваёй прыгажосцi. Я еду i бачу краявiды, якiя выклiкаюць захапленне, гэта значыць сумныя, спакойныя, грандыёзныя, якiя глыбока кранаюць душу..."

- Што з табой, дарагая?

- Не, нiчога, - сказала яна. - Гэта спёка. Зараз пройдзе...

Але гэта не праходзiла. Трэба было спынiць аўтобус. Лорын твар пазелянеў. На лбе блiшчалi буйныя кроплi халоднага поту. Арман падтрымлiваў ёй галаву над адной з тых канаў, што бачылi рымскiя легiёны i самога Стэндаля, якi, памiраючы ад суму, пакiдаў Чывiтавек'я. Горад гэты можна было бачыць i цяпер, адлюстраваны на сценках палiўных рэзервуараў, знемагаючы ў белым святле.

- Мне лепш, - сказала яна, - ужо лепш. Не хвалюйся... Зараз паедзем, я заплюшчу вочы, паспрабую заснуць.

- Але ты нiчога не ўбачыш, - сказаў Арман.

- Нiчога, ты мне раскажаш. Я ўбачу ўсё тваiмi вачыма...

Гэта кранула Армана да слёз. Лора не была прыгожай, але мiж iмi iснавала вялiкая iнтэлектуальная блiзкасць. Да таго ж наперадзе ў iх было ўсё жыццё.

Яны селi ў аўтобус. Яна прыпала тварам да яго пляча. Ён прыкрыў вочы рукой. Яна сказала: "Расказвай".

Арман глядзеў на пралысiны ўзгоркаў, на вялiзныя яркiя рэкламныя шчыты, што ўзвышалiся тут i там i настойлiва патрабавалi ад аўтамабiлiстаў ужываць аперытыў Бранка i машыннае масла Эсо.

"Але, зрэшты, - падумаў ён, - Стэндалю, магчыма, спадабалася б сустрэць у гэтым поўным бязлюддзi i цудоўным запусценнi рэкламу тканiн фiрмы..."

Ён меў на ўвазе букеты чырвоных металiчных ружаў, разоў у дваццаць большых за звычайныя, прымацаваныя на слупах, якiя стаялi на роўнай адлегласцi ўздоўж дарогi.

- Ведаеш, любая, гэта вельмi прыгожа. Але вельмi цяжка пра гэта гаварыць, менавiта таму, што вельмi прыгожа. Таму, што нiчога i няма. У сутнасцi, гэта прыгажосць успамiнаў. Я задаю сабе пытанне, што павiнны думаць тыя, хто не атрымаў класiчнай адукацыi? Асабiста я згадваю падручнiк лацiны i граматыку Крузэ. Гiд сказаў, што мы ўедзем у Рым праз браму Народа, якую перабудаваў Мiкеланджэла. Я якраз успомнiў, што Стэндаль пiша, як ён уязджаў праз гэтую самую браму Народа i мытнiкi сваiмi адмiнiстрацыйнымi прычэпкамi прымусiлi яго пачакаць. Гэта неверагодна, як адна дэталь можа ўсё сапсаваць. Ты Стэндаль, ты прыязджаеш у Рым, збiраешся завесцi сабе тут каханку... i ты рвеш горла з "фараонамi", якiя прымушаюць цябе гiбець у пыле!