Читать «Смерць — мужчына» онлайн - страница 2

Яна мыла падлогу i ў той сонечны дзень, калi да нас прыехаў дзядзька Антак. Акно было адчыненае, шыбы зiхацелi, трамваi пазвоньвалi, натоўп на прыпынку шумеў, падлога блiскацела i патыхала свежасцю, нават цёмная ад вiльгацi сцежка была прыгожая, як ручаiна. Антак стаяў у вiтальнi з вялiкiм букетам гладыёлусаў i гаварыў з мацi. Ён зусiм не збiраўся ўсмiхацца. Той дзядзька Антак, мой хросны бацька, якi заўсёды ўсiм усмiхаецца, чамусьцi зняў акуляры, працёр iх хустачкаю i застаўся сур'ёзны ў сваiм светлым доўгiм i шырокiм плашчы. Мне закарцела выправiць становiшча i пажартаваць. Падышоў я да вядра з бруднай вадою, у якой плавала ануча, i зрабiў выгляд, што зараз сяду ў яго. Толькi не разлiчыў: маё тулава ўвалiлася ў ваду, падрапаныя каленi прыцiснулiся да падбароддзя, а рукi бездапаможна павiслi ўздоўж вядра. Я заплакаў. Мяне не пакаралi, а пераапранулi ў сухое i святочнае дый павезлi на пахаванне дзеда Вацi, у тую самую палову дома, дзе я нарадзiўся. На пахаваннi я падаў на машыну з труною вялiкi зашклёны партрэт дзеда Вацi — Вацлава Фрыдрыхавiча Кiсяля. За жалобным сталом я з'еў тры кавалкi смажанага карпа. Вярнулiся мы з мацi позна. Мяне блажыла. Мацi казала, што я ўвесь зялёны. Я атруцiўся карпам, а можа, i белымi семкамi, бо, пакуль усе плакалi, я сам не заўважыў, як з'еў паўлiтровы слоiк гарбузiкаў. Мацi схадзiла да суседзяў, тыя далi горкiх таблетак. Мне палепшала, i я, змораны, заснуў на жалезным рыпучым ложку, за палатнянай штораю каля этажэркi.

У мяне ў альбоме захавалася фотакартка: я ў валёнках сяджу на зэдлiку каля этажэркi, а на ёй важка стаiць чатырохтомнiк Кузьмы Чорнага. Наогул наш пакой у камуналцы меў шмат фотафiксацый, бо суседзi Падзiкi, у якiх мацi пазычала лекi, акрамя горкiх таблетак ганарылiся сваiм фотаапаратам i сынам Сярожам. Сваё першае слова Сярожа сказаў толькi ў тры гады. Паказаў пальцам на варон, што кружлялi над комiнам, задраў галаву i крыкнуў на ўвесь двор: "Кабакi!" Пазней, калi Сярожава мацi перастала плакаць ад радасцi, высветлiлi, што сын яе хацеў сказаць "сабакi". Сярожаў бацька, журналiст, насiў сваёй чуллiвай жонцы гваздзiкi, стракатаў на пiсьмовай машынцы i да непрытомнасцi любiў фатаграфаваць негаварлiвага сына. А той любiў узлазiць на стол, засланы плюшавым абрусам, ды хадзiць па малому ў крышталёвую попельнiцу. Яго лупцавалi, а ён знарок лазiў на стол i хадзiў у попельнiцу, а часам i на барвовы абрус. Я не меў такой завядзёнкi, бо ў адрозненне ад любiмчыка Сярожы хадзiў у дзiцячы садок.

Выхавацелькi, Эма Казiмiраўна ды Клаўдзiя Іванаўна, вучылi нас не хадзiць мiма гаршка i мыць рукi кружочкам, пазнаваць дрэвы — нават з завязанымi вачыма. Па кары дзецi адрознiвалi клён ад бярозы, лiпу ад яблынi, вучылiся кармiць кабанчыка i трусоў, што жылi ў цагляным хлеўчуку. Цiкава ўсё гэта было, але ў садок я хадзiць не любiў, хацелася дамоў.