Читать «Поўны збор твораў у чатырнаццаці тамах. Том 9» онлайн - страница 353

Васіль Быкаў

У фондзе к/с «Беларусьфільм» ў папцы з матэрыяламі па фільму «Альпийская баллада» захоўваецца тры рэдакцыі сцэнарыя. Першая, машынапісная копія (82 старонкі; БДАМЛМ. Ф. 112. Воп. 1. Адз. зах. 402. Арк. 354–435), са шматлікімі заўвагамі і паметамі, зробленымі алоўкам і фіялетавымі чарніламі; пад назвай «Альпийская баллада» пазначана: «Киносценарий»; на першай старонцы злева ўверсе службовая пазнака ад рукі: «принят редсоветом как первый вариант. 28/II–64 г.». Другая рэдакцыя (89 старонкі; тамсама, арк. 265–353) — таксама машынапісная копія з невялікімі арфаграфічнымі праўкамі; пад назвай «Альпийская баллада» пазначана: «Литературный сценарий». Трэці машынапіс (91 старонка; тамсама, арк. 179–264) — арыгінал апошняй рэдакцыі літаратурнага сцэнарыя з праўкамі аўтара; на першай старонцы злева ўверсе службовая пазнака ад рукі: «Принят редсоветом 20/III–64 и рекомендован в режиссерскую разработку»; на апошняй старонцы ад рукі: «В. Быков 8/III–64 г.».

Пры тэксталагічным параўнанні ўсіх трох рэдакцый звяртаюць на сябе ўвагу наступныя істотныя разыходжанні:

Стар. 78. Они были гефтлинги, точнее флюгпункты — люди, лишенные всякой надежды выжить на этом комбинате смерти, и единственное, что еще беспокоило их, — это желание в последний раз попытаться добыть свободу или, в случае неудачи, покинуть этот свет, посильней стукнув дверями фашистского райха. — У 1-й рэдакцыі сцэнарыя гэты сказ адсутнічае (1-я рэдакцыя (I), БДАМЛМ. Ф. 112. Воп. 1. Адз. зах. 402. Арк. 357; 2-я рэдакцыя (II), тамсама, арк. 268; 3-я рэдакцыя (III), тамсама, арк. 181).

Стар. 80. Нет, он тоже не стремился умереть — жаждал жить, но, оказывается, в жизни бывают моменты, когда недостает накопленной с годами выдержки, чтобы пережить одну минуту неловкости. — Гэты сказ адсутнічае ў абедзвюх ранейшых рэдакцыях (I, арк. 359; II, арк. 270; III, арк. 183).

Стар. 82. Только бы достичь леса, спасительной хвойной чащи, только бы успеть скрыться, прежде чем появятся преследователи, — это намерение в те несколько минут отмежевало от него все его прошлое и будущее, сосредоточив всю его волю на жажде спастись. Но добежать до леса он не успел. — Гэтыя два сказы адсутнічаюць у ранейшых рэдакцыях (I, арк. 362; II, арк. 274; III, арк. 187).

Стар. 84. Кто это? — подумал он. […] На двоих сил у него не было. — Гэты абзац адсутнічае ў ранейшых рэдакцыях (I, арк. 364; II, арк. 276; III, арк. 189).

Стар. 85. Это было так неожиданно, как и его пощечина, и показалось ему таким необычным, что в Иване будто сдвинулось что-то, сместилось — человеческое на минуту озарило его заскорузлую от страданий душу. — Гэты сказ адсутнічае ў ранейшых рэдакцыях (I, арк. 365; II, арк. 277; III, арк. 190).