Читать «Тры жыцці княгіні Рагнеды» онлайн - страница 25

І складваліся гэтыя думкі ў гарачкавае жаданне вярнуць гонар. Ці рана, ці позна жыццё скончыцца, а гонар праз вякі жыве, ён разам з душой на той свет сыходзіць. Пойдзе душа, сустрэнуць яе людкі, убачаць, што без гонару, - і пакінуць адну: памерці, скажуць, памерла, не баялася, а вярнуць гонар пабаялася - і не прымуць да сябе, і зноў цярпець пакуты адзіноцтва, як і тут. Не выпадкам жа бліснуў святлом, выводзячы з зачараванай невідушчасці, нож прываротніка. Папрасілі багоў даць знак пакрыўджаныя людкі - забітыя маці і бацька; чакалі, пакуль дачка сама прасвятлее, не дачакаліся і самі далі падказку. Трэба звесці Ўладзіміра з гэтага свету. А потым яе звядуць. Дабрыня ўласнай рукой засячэ. Але ўсё роўна трэба забіць. Просяць бацькі і браты. Здаецца, яны і крычалі тады: «Адпомсці, Рагнеда! Адпомсці!» Яна - даўжніца за іхныя жыцці і за сотні іншых палачанскіх жыццяў. З ёю павязалася іх смерць. Клічуць крывіцкія багі праліць кроў за кроў па святому закону адплаты.

Удзень Рагнеда намагалася не думаць пра Ўладзіміра, каб дзеці не адчулі змрочнага яе клопату ці вока прызначаных Уладзімірам ахоўнікаў не разгадала сэнс яе роздуму. У таямніцы рыхтуецца помста; нечакана абрушваецца яна на злачынцу; ужо забылася чорная душа пра свае грахі, ужо лёгка ёй, нястрашна сярод парослых травой магілаў, ужо лічыць яна сябе чыстай, дараванай багамі - вось тут і знішчае яе помста, і ўспыхвае ў вачах злачынцы жах гібелі - тут і прыходзіць свята для людкаў, супакойваюцца яны там, на сваім свеце. Галоўнае, каб таямніча, нечакана, гэта найбольш пужае - навучыў Уладзімір воўчым сваім скокам на Полацак. Як ён, так яму...

Уночы ж, калі ніхто не мог падгледзець бляску злой радасці ў вачах, адчуць жорсткую сілу помслівай думкі, Рагнеда ўяўляла ў дакладнасці некалькіх рухаў блізкую адплату князю. Яна згадвала звычкі Ўладзіміра, яго п'яны юрлівы позірк, маўклівае - кіўком - запрашэнне ў ложак, стук меча, кінутага на стол, а на поясе разам з мечам вісіць нож. Меч яна не возьме - не па руце ёй цяжкі меч князя, а нож - шырокі, навостраны з абодвух бакоў - мякка ўлезе ў княжае сэрца... Свечка будзе гарэць на стале, праз адчыненыя дзверы спальні яна будзе глядзець на мігатлівы агеньчык. Князь хутка засынае; кроў у яго гарачая, у сне ён скідвае накрыўку, спіць ён на спіне ў расшпіленай кашулі... Яна дачакаецца, пакуль ён моцна засне. Тады яна падымецца, пройдзе да стала, выцягне з похвы кінжал і вернецца да ложка... Ён спіць, лёгка дыхаюць яго грудзі, і ў прыцемках спальні яна ўбачыць цёмную плямку над сэрцам. У гэтую плямку і ўдарыць вастрыё кінжала, і пойдзе, пойдзе ўглыбіню, у сярэдзіну сэрца, а праз вузкую кінжальную дзірку выляціць заплямленая злачынствамі душа... Потым яна прыйдзе да дзетак, і каля іх будзе чакаць раніцы. Абудзяцца пеўні, падымецца сонца, вось тады яна выйдзе з хаты і скажа заспанай варце: «Гэй, ваяры, зірніце, нешта зледзянела ваша яснае сонейка - князь Уладзімір Святаславіч». І яны кінуцца глядзець, не павераць сваім вачам, будуць клікаць: «Князь! Князь!», ашалеюць і пасякуць яе мячамі, і смерць для яе будзе лёгкая, бо грэх жыцця з забойцам бацькоў ёй даруецца...