Читать «Творы» онлайн - страница 32
Франтишек Богушевич
24
Кіяны (Кяна) — вёска каля Рукойнаў.
25
Ваўкелы — забалочаная сенажаць з хмызамі ля Багушэвічавай сядзібы ў Кушлянах.
26
Уторы — краі-выступы ў бочцы, пазы для замацавання дна.
27
Лучок — вушка ці дужка на бочцы.
28
Анёл паньскі — малітва каталікоў за памерлых; паводле падання, разганяе страхі, прывіды.
29
Браска — досвітак.
30
Ліна — канат, тоўстая вяроўка з канопляў або лёну.
31
У наборы — у рэкрутах.
32
Замаслаў — мястэчка Жэмаслаў (Жамаслаўе) у колішнім Ашмянскім павеце (цяпер Іўеўскі раён). Вясной і ўлетку 1861 г. тут адбыліся сялянскія хваляванні, якія скончыліся сутычкай з войскам; непакорлівых цягнулі на пакаранне ў Замаслаў, дзе стаялі казакі. У Замаслаўі жыў Багушэвічаў знаёмы Казімір Умястоўскі.
33
Сает — тонкае фабрычнае сукно лепшага гатунку.
34
Штахвэтам — эстафетай.
35
Кліпатэнт (польск. plenipotent) — давераная асоба.
36
Заскрысліў — запісаў.
37
Шык — скарб, багацце.
38
Латоўка — гліняная патэльня.
39
Скарач — ручнік з кутасамі, на які высыпалі вараную бульбу, ад гэтага ён карэў, рабіўся закарэлы.
40
Без жаднага — без ніякага.
41
Смакі, або смокі — цмокі, драконы.
42
Буч — прылада для лоўлі рыбы.
43
Памаркі — мары, надзеі, спадзяванні.
44
Скутку ніц (польск.) — без ніякага выніку.
45
Внэт (польск.) — хутка, мігам.
46
Ляк — сполах.
47
Ціжэмкі — абутак з тканіны; палатняныя, парусінавыя або шаўковыя тапці.
48
Не струла (польск. struć) — не атруціла.
49
Прыварак — мука лепшага гатунку, грачаная, гарохавая, бабовая, а найчасцей ячная для прыгатавання розных страў.
50
Пад заставу — пад заклад.
51
Аборкі — вёска пад Маладзечнам каля Палачанаў са слынным старажытным драўляным касцёлам, рэшткі якога захаваліся дагэтуль (пабудаваны ў 1443 г., перабудаваны ў 1773 г.).
52
Беразіна — рэчка ў Аборках.
53
З каліндарка — з календара.
54
Злыдні — дробныя гаспадарчыя рэчы, транты.
55
Чварагранну — чатырохкутную.
56
Ражанец — ружанец, пацеры.
57
Bóg ucieczką (польск.) — Бог маё сховішча, мой ратунак; пачатковыя словы каталіцкай малітвы.
58
Цёнгле — заўсёды.
59
Сказка — рэвізская сказка; спіс асоб падатковага стану, які складаўся пры рэвізіі-перапісе.
60
Срогі — строгі, суровы.
61
Звеставанне — веснавое свята 25 сакавіка (н. ст.).
62
Бо ў законе ўсе роўны — і пан, і мужык — судовая рэформа 1864 года абвясціла роўнасць усіх саслоўяў.
63
Святы Юр'я (Георгій) — вялікапакутнік, празваны таксама грэкамі «вялікім святым»; за гарачую прыхільнасць ідэям хрысціянства быў абезгалоўлены; дзень смерці 23 красавіка — рэлігійнае свята.
64
Дзень задушны — дзень памяці памерлых, 1 лістапада.
65
Чысцец — паводле каталіцызму, месца часовай кары за дробныя грахі па смерці чалавека, куды ён трапляе пасля апошняга «Божага суда» і дзе адбывае пакуты; адпакутаваўшы (з дапамогаю родных і блізкіх, якія ў гэты час моляцца за душу нябожчыка), ён трапляе на неба.