Што крук круку не выдзюбае вока,То ведама даўно і ведама далёка;І гдзе крапчэйшыя дзяруцца,Дык слабшыя няхай жа не суюцца,Бо ўжо чубы напэўна што парвуць,Калі яны адзін другога не паймуць.З двух мястэчкаў два падвозцыДвух жыдоў вязлі напроці.Спаткаліся ж на вузенькай дарожцы,І ні адзін не уступае па ахвоце.Той кажа: «Парха ты вязеш, дарогу дай!»А той крычыць: «Ты пана мне не лай,Бо я твайго і біць гатоў!..»І біч смалёны тут завёў,А той у рукі ды бічышча…І замахалі так, аж свішча!Жыдкі у просьбу, каб гадзіцца.Куды табе! — ні прыступіцца.Так б'юць, аж кроў цячэ жыдам!«Ты б'еш майго, а я твайму аддам!»І, можа б, так насмерць пабілі,Дык хітра ж і жыдкі зрабілі:Той перасеў таму на воз, а той туды.І так запхалі абодва без бяды;І мужыкам так стала бліжэй дому,І крыўды ніякай нікому.Пазналіся жыдкі, пагергаталі,Дык мужыкі і біцца перасталі! А што, каб так і мы зрабілі, А можа бы, і нас не білі?
Хрэсьбіны Мацюка
Калісь, як у нас казакі-то стаялі,У «шнурах» за горкай раз мяне спаткалі.Сказаў «пахвалёны», а яны смяюцца,Адзін штось спявае, іншы дзьме на дудца,А старшы скіпеўся: «Ты што за адзін?»Думаю: хто ж я? — ужо ж Юркаў сын!«Тутэйшы, — кажу я, — свой чалавек:Сын бацькі свайго, а бацька дзяцей,Тут і радзіўся, тут жыву век;Юркам зваць бацьку, я дык Мацей.Вун гдзе і хата, і выган, і сад;Там жнець мая жонка, а тут гарэць брат!..» Ён кіпіць горай, пытаючы, лае,Крычыць, і б'ецца, і ў твар штурхае.«Да хто ты, да хто ты, ці рускі, ці не?»Я дай круціцца туды і сюды,Думаю: што б тут сказаць яму мне?«Я не нашу, — кажу, — барады».«Да ты, — ён кажа мне, — веры якой?Ці ты праслаўны, ці ты — паляк?»«А дайце ж, паночку, — кажу, — мне пакой,Да я ж тутэйшы, я ж казаў так!..» Як сцебане, пракляты, мяне, —Аж у вачах чырвона здалося!Каб я ж чым-кольвек ў якой віне,А то не ведаць, скуль узялося?Я кажу гэтак: «Калі ж ужо так,Што васпан б'ешся без дай прычыны,То, мусіць, і праўда, што я і палякІ буду паляк я ад гэтай гадзіны!..» Ну і далі ж мне добра на знак:Цягнулі, біўшы, у Замаслаў,Каб помніў крэпка, што я паляк,Каб і вам гэта здарэнне сказаў! Тое прайшлося, пайшлі і казакі,Калі пад восень завуць нас у збор.«Прыехаў, - кажуць, — начальнік такі,Сам князь Хаванскі, ідзіце у двор!»Трэба ўсё кідаць (хоць святам было). Народам, як макам, весь двор заліло:Князь у палетах, васолы такі!«Эх, — кажа, — рыбяты! — вы дуракі,Што ў рускай зямлі ды каталікі!Ну, цар вас прымае ў сваю веру;Дасць зямлі многа!.. Вы на паперуТут падпішыце, а поп пасвенце, —Будзе ўсё добра, усюды пашэнце.Ну, братцы, вып'ем па чарцэ усе;Бацюшка крыж і крапідла нясе!» Мы ж толькі зірк адзін на другога,Маўчым, трасёмся, не кажым нічога:Ён Міруна за плечы узяў,Вядзець да стала, гарэлкі падаў:«Пій на здароўе і так пішы:— Вот сабраліся дзве тысяч душы;Рускую веру хочым прыняць,Каб каталіцкай не ведаць, не знаць…» Мірун папярхнуўся, як хуста, збялеў,Глянуў на ўсіх, на мяне паглядзеў.«Як, — кажа, — людзі, так, — кажа, — я,Спытайце, — кажа, — вун Мацяя;Як ён ды скажа перавярнуцца,Дык усе вёскі на яго здадуцца». Цягнуць мяне да таго князя,А тут аж мурашка за скурай лазе.«Ну што, маладзец, нап'ёмся водкі?»Даець мне грошы, такі салодкі:Усё гавора, радзе, пытае,Жонку цалуе, дзяцей гайдае.«Ну што ж, надумаўся, гатоў?..»«Надумаўсь, — кажу, — каб сто катоўДралі мне скуру, пяклі на агню,Я веры сваей тыкі не змяню!» Іх! закіпеў той князь, аж зароў,Аж вылупіў вочы, счырванеў ён, як кроў…«Розаг падайце, нагаек, сто лоз!Ён з веры смяецца мне тут пад нос!» Хапілі мяне якісьць гайдукі,І розаг падалі чатыры пукі,І б'юць — не баліць, хоць за сэрца бярэ:За што ж ён мне гэта ды скуру дзярэ?!Як крыкну гэта: «Эй, бійце ж мацней,Мацнейшы ад веры вашай Мацей!» О так-то хрысцілі мяне казакіЗ тутэйшага ды у палякі!
