Читать «Çавал сарăлсан» онлайн - страница 8

Павел президиумра ларакан Трофим Матвеевич Володя ҫине ҫиллексе пӑхнине асӑрхать. Колхоз председателӗ кӗлеткипех трибунӑ енне ҫаврӑнса ларнӑ, хытанка аллипе хура сухаллӑ янахне хыпалать. Пухӑва ертсе пыраканӗ ҫеҫ ҫаплах хӑй лӑпкӑлӑхне ҫухатмарӗ, тимлесех итлерӗ. Акӑ, колхоз председателӗ унӑн хӑлхи патнех пырса темскер пӑшӑлтатрӗ. Вара вӑл та чӑтаймарӗ курӑнать:

— Эсир, Баранов юлташ, кукуруза ҫинчен каласа парӑр.

— Калатӑп, Василий Иванович, калатӑп, — тӑсрӗ малалла Володя… — Вӑл пирӗн хӑна мар, яланлӑх килнӗ культурӑ. Ун валли колхоз чи лайӑх ҫӗр уйӑрать, пӗтӗм тислӗкӗн ҫуррине унта тӑкать. Акӑ ӑҫта вӑл манӑн ӗҫӗн вӑрттӑнлӑхӗ. Эп мӗн… Лайӑх тӑваткалсем туса акса хӑваратӑп, ҫум курӑкӗ шӑтиччен культиваци тума пуҫлатӑп.. Илтрӗр-и? Ҫум курӑкӗ шӑтиччен… Вара пӗр метр ытларах ӳсичченех кӑпкалататӑп. Вӑт сана гектартан сакӑр ҫӗр центнер силос масси те. Кукурузне тума вӗрентӗмӗр ӑна. Так. Ытти тырӑсем ҫинчен мантӑмӑр, ыттисем ама ҫури ачисем пулса юлчӗҫ. Ҫавӑнпа колхозниксенчен тепӗр хут ҫӑмарта пухма тапратрӑмӑр…

Павела Володя сӑмахӗсем килӗшсех каймарӗҫ. «Ҫакнашкал пысӑк аудиторинчи ятлӑ ҫынсем умӗнче ҫӑмӑл шухӑшлӑ хӑтланать» — шухӑшларӗ вӑл.

— Хӑҫан эс, Баранов, ачалла хӑтланма пӑрахатӑн? Санран хӑвӑн опыту ҫинчен каласа пама ыйтаҫҫӗ, эс пур, пӗр сӑмахпа, чӑх хыпалакай карчӑкла, ҫӑмарта ҫинчен лӗпӗртететӗн, — сасартӑк сиксе тарсах пӳлет ӑна Трофим Матвеевич.

— Опыт ҫинчен хаҫатра та ҫырнӑ. Вулаччӑр. Халь хутла пӗлмен ҫын ҫук, — терӗ те лешӗ, трибунӑ ҫинчен айса кайрӗ.

Володя сассинче Павел час-часах ырланипе тата мухтанипе мӑй кӑмӑлланса кайна юнтаракан ҫын шӑнӑрне тӳйса илчӗ. Тен, йӑнашрӗ вӑл? Унашкал пулма пултараймасть. Ҫапла, курманни ултӑ ҫул. Кам пӗлет, мухтав ҫынна хӑш-пӗр чух пӑсать. Трофим Мӑтвеевичӑн юратнӑ тракторисчӗ пулӗ-ха. Унсӑрӑн епле ҫакӑн чухлӗ ҫын ҫинче колхоз председательне ҫапла хуравлатӑр?

Зал сасартак шӑпланчӗ. Халӑх ҫинче сайра пулать унашкалли. Пине ҫитрӗ, теҫҫӗ ӑна халӑхра. Ҫав шӑплӑха каллех пуху пуҫлӑхӗн сасси ҫурса ячӗ:

— Тӑхтав, — терӗ вӑл.

Павел аялти хута чупса анчӗ. Вӑл Володьӑна шырарӗ, анчах лешӗ утӑ купи ҫине пӑрахнӑ йӗппе пӗрех ҫухалнӑ.

Ҫумранах «Ҫавал» колхоз шоферӗ Виссарион Маркович иртсе кайрӗ. Павел ӑна кукшинченех пӗлчӗ. Темшӗн ҫав самантра пуҫа ваттисен сӑмахӗ пырса кӗче: «Ыр ут — хушка, ыр ҫын — кукша». Парторг таҫта васкать, тӑхтамасӑрах тулалла тухрӗ. Зал алӑкӗ патӗнчех Трофим Матвеевич хӗрсех темӗнле арҫынпа калаҫать. Кӑшт-кашт илтӗнекен сӑмахсем тӑрӑх тепри райсоюз председателӗ пулма кирлӗ.

Ҫынсемпе сӗртӗне-сӗртӗне иртсе, Павел ВЛКСМ райкомӗ вырнаҫнӑ коридора тухрӗ. Алӑк уҫӑлса кайрӗ, унӑн умнех хӗрелсе кайнӑ комсорг сиксе тухрӗ.

— Володя!

Каччӑ самантлӑха хытса тӑчӗ, унтан, палласа илсе, вӗҫсе каяс кайӑкла аллисене сарчӗ, Павела ыталаса илчӗ.

— Калатӑп, балконра темӗнле палланӑ ҫын ларать, тесе.

Тӗл пулсан яланах ҫапла-ши вӑл? Калас темелли нумай, анчах чӗлхе вӗҫне нимӗн те килмест. Ыйтса пӗлмелли те пур, темӗн чухлех, анчах мӗнрен пуҫламалла? Юлашки ӑсатӑва-и? Юлашки ҫырӑва аса илмелле-и? Пӑхатӑн вара пӗр-пӗрин ҫине урӑх нихӑҫан та курас ҫукла.