Читать «Дзярлiвая птушка (Гараватка - 1) (на белорусском языке)» онлайн - страница 16

Як толькi хлапец выбраўся з Гараваткi на чыстае поле, нацянькi праз збажыну бегма кiнуўся ў кiрунку Лiтоўцаў. Мала дзе каторая хата сьвяцiлася вокнамi. Летам ашчаджалi людзi газу, завiдна намагалiся дагледзець гаспадаркi. Сяньня-ж тым больш не было патрэбы, бо шмат хто быў на йгрышчы.

Шпарка бягучы, Янук нiчога ня думаў. Ды калi-б i думаў, то невядома цi прыйшло-б яму ў галаву, што ўночы жывы чалавек у Гараватцы ёсьць больш небясьпечным, чымся якая ўяўная нечысьць. Хлапец быў паглынуты ймкненьнем, каб якнайхутчэй забегчы дадому. Па пахiлай лекаравай нiве борзда ймчаў ён унiз. Ледзь пасьпяваў за iм кульгавы Тапсiк.

Калi дабег да лекаравага двара й адчынiў скрыпучыя вароты, голасным брэхам залiўся доктараў Мурза. Тапсiк падскочыў да яго, сабакi пачалi нюхацца. Янук адчынiў другiя вароты й ужо быў ля свае хаты. На вулiчнай лаўцы ў цеменi разпазнаў сваiх бацькоў. Яны гаманiлi паўголасам.

- Гэта ты, Янучок? - спытала мацi.

- Так, мама. А што?

- Ды мы нi спадзявалiся. Ждалi ўчорака, ажно як нi было...

- Нi пусьцiў, - сказаў Янук з крыўдай у голасе.

- Iж ты яго, - буркнуў бацька. - Чаму-ж гэта?

- А чорт яго знаiць, - адказаў хлапец. - Ну, што тут у вас?

- Нiчога такога. Ты вячэраў?

- Так, на хаду. Ну дык я пайду, - памкнуўся ўжо адыходзiць Янук.

У гэты час падбег Тапсiк.

- А чаму-ж сабака кульгаiць? - заўважыў бацька.

- Ды гэты хлыст ударыў яго, нi знаю, камянём цi чым.

- Хлыст? Калi гэта?

- Ну от цяперака.

- А дзе-ж ты яго вiдзiў?

- У Гараватцы, дзе-ж...

- Ён цяперака ў Гараватцы? Ты нi манiш?

- Чаго буду манiць... кажу, што на свае вочы вiдзiў.

- Дык гэта ён, мусiць, тамака iз Косьцiкам Сабакевiчам, - сказала мацi.

- Ты яго самога толькi спаткаў цi яшчэ каго? - перапытаў бацька.

- Самога. Але мне выдалася, што чуў гаворку. Быў нехта другi, мусiць.

- Дык пэўна Косьцiк там зь iм, - сказала тонам, што не пакiдаў нiякага сумлеву, мацi.

- Чаму гэта iкраз Косьцiк? Адкуль там ён? - дамагаўся пастух.

- А ты ня чуў?

- Што чуў?

- Што сягоньнiка на фэсьця ў Гацях нехта бальшавiцкiя ахвiшкi параскiдаў...

- Так? - зьдзiвiўся Янук. - А мне-ж гэтыя, каб iх халера, доктаравы нiчога не сказалi.

- Так i ведай, што гэта Сабакевiчавых рук нi мiнула.

- Глядзi ты што. Дзiва, што Лявон так на мяне сыкнуў. Ну, ды я пабягу, бо ўжо позна.

- Янучок!

- Чаго?

- Iдзi, хоць штаны й кашулю пiрадзень, а то як ты ў латаных на людзкое вока...

- Адзе-ж яны?

- Я табе зараз дам.

Пайшлi з маткай у хату. Было там душна й цёмна. Упоцемку ўмiг зьмянiў Янук вопратку й вышмыкнуў на вулiцу.

- Янук! - гукнуў бацька.

- А што, тата?

- Ты-ж глядзi тамака нi кажы нiкому, што ў Гараватцы хлыста вiдзiў. Чаго добрага, бяда прычэпiцца, - папярэдзiў Пракоп Бахмач на дарогу сына.

- Што я дурны?! - адгукнуўся хлапец i шыбнуў у глыб вёскi.

IV

Косьцiк Бурак, пазьней празваны Сабакевiчам, быў сынам гаспадарлiвага серадняка. Бацька Паўлюк меў ладны кавалак урадлiвае зямлi, прыдзелены ў часе выхаду вёскi на хутары пры самым лiтоўскiм балоце.

- Гэта каб на добрае, - мяркаваў цi раз Паўлюк, - дык жыць-бы, пажываць ды песенкi пiяць...

Адылi немач у ягоную хату панадзiла. Кволае жончына здароўе яшчэ больш шванкавала пасьля таго, як Кастусь на сьвет зьявiўся. Хацеў, казалi, Паўлюк абавязкова, каб i другое, ды слабая Паўлючыха вынасiць не магла. Спачатку прабаваў Бурак кпiць з кабеты, пасьля дакараць, а наапошку й зусiм узлаваўся.