Читать «Два сябры (на белорусском языке)» онлайн - страница 4

Яны па-ранейшаму стаялi нерухома i не вымаўлялi нi слова.

Прусак паказаў рукой у бок ракi i гэтак жа спакойна сказаў:

- Падумайце. Праз пяць хвiлiн вы можаце апынуцца там, на дне гэтай ракi. Праз пяць хвiлiн! У вас, напэўна, ёсць крэўныя?

Мон-Валер'ен безупынна грукатаў.

Два рыбакi стаялi моўчкi i не варушылiся. Немец аддаў нейкi загад на сваёй мове. Потым ён адсунуў крэсла, каб перасесцi трошкi далей ад палонных, i за дваццаць крокаў ад iх выстраiлiся дванаццаць салдатаў са стрэльбамi каля нагi.

Афiцэр сказаў:

- Даю вам адну хвiлiну, i нi секунды болей.

Потым ён нечакана ўстаў, падышоў да двух французаў, узяў пад руку Марысо i, адвёўшы яго ўбок, цiха шапнуў:

- Гаварыце хутка, якi пароль? Ваш прыяцель нiчога не даведаецца. Я зраблю выгляд, быццам вас пашкадаваў.

Марысо нiчога не адказаў.

Тады прусак адвёў убок Саважа i задаў яму тое ж пытанне.

Саваж не адказваў.

Iх зноў паставiлi побач.

Афiцэр аддаў загад. Салдаты ўскiнулi стрэльбы.

У гэты момант позiрк Марысо выпадкова ўпаў на поўны печкуроў сак, якi ляжаў на траве за некалькi крокаў ад яго.

Сонечны прамень зiхацеў на лусцы рыб, якiя яшчэ трапяталiся. I раптам Марысо апанавала нейкая слабасць. На яго вачах мiмаволi нагарнулiся слёзы.

- Бывайце, Саваж, - прамармытаў ён.

I той адказаў:

- Бывайце, Марысо.

Яны пацiснулi адзiн аднаму рукi, i абодвух з ног да галавы бiла неадольная дрыготка. Афiцэр крыкнуў:

- Агонь!

Дванаццаць стрэлаў злiлiся ў адзiн.

Саваж, як падкошаны, нiцма павалiўся на зямлю. Марысо, вышэйшы, вагануўся, перакруцiўся i ўпаў на свайго прыяцеля ўпоперак, тварам дагары. Па яго фрэнчы, прастрэленым на грудзях, пацяклi цурочкi крывi.

Немец даў яшчэ некалькi загадаў.

Салдаты некуды пабеглi, прынеслi вяроўкi, камянi, прывязалi iх да ног забiтых французаў i занеслi трупы на бераг.

Мон-Валер'ен грукатаў i грукатаў, над iм ужо вырасла вялiзная дымная хмара.

Два салдаты ўзялi Марысо за галаву i за ногi, два другiя гэткiм жа чынам паднялi Саважа. Потым яны моцна разгушкалi iх целы i зашпурнулi далёка ў раку. Целы апiсалi дугу i стаўма пайшлi пад ваду, бо камянi цягнулi ўнiз спачатку iх ногi.

Вада паляцела пырскамi, зашумела, забурлiла, потым супакоiлася, i толькi маленькiя, дробныя хвалi паразбягалiся да берагоў.

На паверхнi яшчэ плавалi невялiчкiя плямкi крывi.

Афiцэр, па-ранейшаму абсалютна спакойны, цiха прамовiў:

- Рэшту зробяць рыбы.

Пасля гэтага ён рушыў да дома.

Але раптам на вочы яму трапiўся сак з печкурамi, што ляжаў на траве.

Ён падняў яго, паглядзеў, усмiхнуўся i крыкнуў:

- Вiльгельм!

Падбег салдат у белым фартуху. Прусак кiнуў яму ўлоў расстраляных французаў i загадаў:

- Ану, падсмаж мне гэтую рыбку, ды давай хутчэй, пакуль яна яшчэ жывая. Будзе чым паласавацца.

I ён зноў запыхкаў люлькай.