Читать «Антэк (на белорусском языке)» онлайн - страница 3

- Гаспадара з яго, вядома ж, не будзе, на гэта клёку не хопiць. I таму яго трэба спачатку ў школу, а потым да майстра. Навучыцца па кнiзе, навучыцца рамяства i, калi не ссабачыцца, будзе жыць.

На гэта ўдава, ломячы рукi, адказала:

- Ой, куме, што вы гаворыце! А цi ж не сорам гэта - гаспадарскаму дзiцяцi за рамяство брацца, абы-каму па заказу работу рабiць?

Анджэй пусцiў дым з драўлянай люлечкi i сказаў:

- Сорам, вядома, але ж нiчога тут не зробiш.

Пасля ён, звярнуўшыся да Антэка, што сядзеў на падлозе каля лавы, спытаўся:

- Ну, гавары, свавольнiк, кiм ты хочаш быць? Гаспадаром цi майстрам?

А хлопец на гэта:

- Я буду рабiць ветракi, якiя мелюць збожжа.

I заўсёды так адказваў, хоць над iм кiвалi галавой, а то часамi i мятлой.

Яму было ўжо дзесяць гадоў, калi васьмiгадовая сястра яго, Разалiя, моцна занемагла. Як лягла звечара, дык ураннi не дабудзiцца было. Малая гарэла, вочы глядзелi, ды не бачылi, а сама гаварыла богведама што.

Мацi спачатку падумала, што дзяўчына прыдурваецца, i штурханула яе разоў колькi. Калi ж гэта не памагло, нацерла яе гарачым воцатам, а назаўтра напаiла гарэлкай на палыне. Усё дарма, нават пагоршала, бо ад гарэлкi дзяўчына пайшла сiнiмi плямамi. Тады ўдава, добра-такi пакорпаўшыся ў сваiм куфры, знайшла там у рыззi шэсць грошаў i паклiкала на ратунак вялiкую знахарку, Гжэгажову.

Мудрая бабуля ўважлiва агледзела хворую, аплявала вакол яе падлогу, вымазала малую салам, аднак - нiчога не дапамагло.

Тады яна сказала матцы:

- Напалiце, кума, у печы, як на хлеб. Дзяўчыне трэба добра прапацець, i ўсё пройдзе.

Удава напалiла ў печы як след i выгарнула жар, чакаючы далейшых загадаў.

- Ну, а цяпер, - сказала знахарка, - трэба палажыць дзеўку на сасновай дошцы i пасадзiць у печ. Памолiмся, тры "багародзiцы" скажам, - як рукою здыме!

I сапраўды, Разалiю палажылi на сасновай дошцы (Антэк глядзеў на гэта з кутка) i ўсадзiлi, нагамi наперад, у печ.

Дзяўчынка, калi яе ахапiла гарачынёй, апрытомнела.

- Матуля, - крыкнула яна, - што вы са мною робiце?

- Маўчы, дурнiца, табе ж палепшае.

Бабы ўсадзiлi яе ўжо да палавiны: малая пачала кiдацца, як рыба ў сетцы. Ударыла знахарку, хапiла матку аберуч за шыю i загалёкала:

- Матуля, вы ж мяне спалiце!..

Яе ўсадзiлi ў печ усю, закрылi чалеснiкi засланкай, i бабы пачалi свае тры "багародзiцы":

- Багародзiца, дзева, радуйся...

- Матуля! Матуленька! - енчыла няшчаснае дзяўчо. - Ой, матуля!..

- Прысна блажэнная i пранепарочная...

Антэк падбег да печы i схапiў мацi за падол.

- Матуля! - крычаў ён, плачучы. - Яе ж там насмерць забалiць!..

Аднак ён дамогся толькi таго, што яго кашканулi, каб не перашкаджаў малiцца. Ужо i хворая перастала стукаць у засланку, кiдацца i крычаць. Тры "багародзiцы" прачыталi, засланку прынялi.

У печы ляжаў труп, скура на iм была чырвоная, сям-там аблезлая.

- Божа! - крыкнула мацi, убачыўшы не падобную да людзей дачку.

I такi ж яе жаль узяў па дзiцяцi, што ледзь памагла знахарцы перанесцi мёртвую на тапчан. Потым упала сярод хаты на каленi i, таўкучы галавою ў ток, крычала: