Читать «Антэк (на белорусском языке)» онлайн - страница 12

Як жа далёка было яму да настаўнiка, да вiнакура, нават да пiсара, якiя маглi, хто калi хоча, заходзiць у войтаву хату i гаварыць сабе з войцiхай. А яму шмат не трэба. Каб толькi яшчэ адзiн раз, адзiны i апошнi ў жыццi раз яна абаперлася на яго плячо i зiрнула ў вочы, як тады, у касцёле. Бо ў позiрку яе мiльганула штосьцi дзiўнае, штосьцi як маланка, ад якое на нейкi момант раскрываюцца нябесныя глыбiнi, поўныя таямнiцаў. Калi б iх нехта добра агледзеў, дык убачыў бы ўсё, што ёсць на гэтым свеце, быў бы багаты, як кароль.

У касцёле Антэк добра не прыгледзеўся да таго, што мiльганула ў вачах войцiхi. Быў не падрыхтаваны, аслеплены i прапусцiў шчаслiвую нагоду. Каб жа яна яшчэ раз калi-небудзь хоць раз захацела зiрнуць на яго!..

Дзiўна здавалася хлопцу, што шчасце праляцела мiма, i ён страшэнна затужыў па iм. Соннае сэрца прачнулася ў iм i пачало ў пакутах нiбы пацягвацца.

Свет здаўся яму цяпер зусiм iншым. Далiна была зацесная, горы занiзкiя, а неба - цi не апусцiлася, бо, замест таго каб прыцягваць яго, пачало прыгнятаць. Хлопец спусцiўся з гары захмялелы, немаведама як апынуўся на беразе Вiслы i, гледзячы ў яе вiрлiвыя хвалi, адчуў, што нешта цягне яго да iх.

Любоў, якое ён нават не ўмеў назваць, апала на яго, як навальнiца, узняла ў душы страх, жаль, здзiўленне... Ды хiба ж ведаў ён, што больш?

З гэтага часу Антэк кожную нядзелю хадзiў у касцёл i з хваляваннем чакаў войцiху, спадзеючыся, што яна, як той раз, паложыць руку на яго плячо i зазiрне яму ў вочы. Аднак здарэннi не паўтараюцца, ды, зрэшты, увагу войцiхi поўнасцю займаў цяпер вiнакур, мужчына малады i здаровы, якi ажно з трэцяй вёскi прыязджаў... на набажэнства.

Тады да Антэка прыйшла асаблiвая задума. Ён вырашыў зрабiць прыгожы крыжык i падарыць яго войцiсе. Можа, тады яна паглядзiць на яго i, можа, вылечыць з тугi, што сушыць яго сэрца.

За iхняй вёскай, на ростанi дарог, стаяў дзiўны крыж. Ад самага нiзу яго абвiвала павiтуха. Трошкi вышэй былi драбiнкi, кап'ё i цярновая карона, а на самым версе да перакладзiны крыжа была прыбiта адна Хрыстова рука, бо рэшту фiгуры хтосьцi ўкраў - вiдаць, на чары. Гэты крыж Антэк узяў сабе за мадэль.

Стругаў той крыжык, перарабляў, зноў браўся нанава, стараючыся, каб ён быў прыгожы, дастойны войцiхi.

Тым часам на вёску напала няшчасце. Вiсла разлiлася, прарваўшы плацiну, i знiшчыла надрэчныя палi. Людзi нямала страцiлi, але найбольш дык Антэкава мацi. У хаце яе з'явiўся нават голад. Трэба было iсцi на заработкi; хадзiла яна, бедная, i сама, i Войтуся аддала ў пастухi. Ды гэтага было мала. Антэк, якi не любiў гаспадарскае працы, стаў для мацi сапраўдным цяжарам.

Бачачы гэта, стары Анджэй пачаў налягаць на Антэка, каб той iшоў у людзi.

- Ты ж хлопец быстры, дужы, спрытны да рамяства, iдзi ты да гарадскiх. Там чаго-небудзь навучышся, i матцы будзе дапамога, а тут ты апошнi кавалак хлеба ад рота ў яе адымаеш.