Читать «Анталёгія сучаснага беларускага мысьленьня» онлайн - страница 236

ВЯЛІКІ ПАРТЫЗАН

У адрозьненьне ад астатніх герояў сацыялістычнага рэалізму, Вялікі Партызан — не дэміюрг, не стваральнік “дасканалага” сацыяльнага ладу. У шэрагу Вялікіх Будаўнікоў камунізму ён быў партызанам у онталягічным сэнсе, г. зн. пазасыстэмным героем, а таму й не трапляў у герархію найбольш шанаваных вобразаў новых багоў.

Сваім нараджэньнем Вялікі Партызан абавязаны бітве з гігантамі Трэцяга Райху, якая дала Сыстэме яшчэ адзін, больш важны з гледзішча прэтэнзіяў на ўсясьветнае панаваньне, вобраз Вялікага Жаўнера — вызвольніка заярэмленых народаў. Беларусь як тэрыторыя, што найбольш поўна карэлюе шэраг дзеяньняў гістарычнага партызана ІІ усясьветнае вайны, атаесамлялася з дамэнам Вялікага Партызана; на практыцы гэта азначала атрыманьне ідэалягічнага заказу на мадэляваньне й рэпрадукаваньне вобразу Героя.

Некалькі пасьляваенных дзесяцігодзьдзяў стварэньне сымулякру народнага барацьбіта з нацысцкімі тытанамі ператварылася ў асноўную задачу афіцыйнага культурпрацэсу ў беларускім краі.

Вядома, дамінаваньне Партызана ў афіцыйным культурпрацэсе не было манапольным. Паралельна зь ім адбывалася сымуляцыя іншых пэрсанажаў савецкай сцэнаграфіі шчасьця. Аднак, мяркуючы па тона-кілямэтражы выкінутага на-горб партызанскага матэрыялу можна цьвердзіць, што менавіта распрацоўка міталягемы Вялікага Партызана зьявілася ўнікальным беларускім культурпрадуктам савецкай эпохі.

На жаль, Вялікі Партызан быў адным з найменш цікавых бога-герояў савецкай эпохі. З прычыны сваёй тыпалягічнай маргінальнасьці шматлікія прынцыпова важныя й найбольш цікавыя для нас аспэкты слаба прачытваюцца ў вобразе Вялікага Партызана. Прыкладам, не зьяўляецца такім ужо відавочным дэкадэнцкі дыскурс Вялікага Партызана; невыразна акрэсьліваецца й кадаваньне нэкрафілійнай інтэнцыяльнасьці. Эманацыя Вялікага Партызана ў пэрсаніфікаваных рэальных удзельніках вайны з прычыны амбівалентнасьці этычных ацэнак звужае дыяпазон інтэрпрэтацыі. Значна большую цікавасьць выклікаюць вобразы “клясычных” савецкіх дэміюргаў — Вялікага Сталявара, Вялікага Шахтара, Вялікага Камсамольца, Вялікага Аленявода, Бавоўнавода, Ткачыхі, Даяркі, Хлебароба, Навукоўца й г.д. Пагатоў вобраз галоўнага стваральніка, Вялікага Камуніста, заслугоўвае адмысловага разгляду.