Читать «Пастушыная гiсторыя пра Дафнiса i Хлою (на белорусском языке)» онлайн - страница 44

Пан - сын Гермеса i Пенелопы, бог лясоў i пашаў, апякун паляўнiчых i пастухоў; меў казлiныя рогi, вушы i ногi. Ён вынайшаў дудку. Час паўдзённай сонечнай спёкi лiчыўся "гадзiнаю Пана". I калi яго трывожылi моцным крыкам i спевамi, Пан палохаў людзей i звяроў сваiмi гукамi, якiя наводзiлi "панiчны жах".

...хворага вылечыць... - Старажытнагрэцкая медыцына лiчыла, што ў хворага праз успрыманне прыгожых формаў i чытанне прыемных (у тым лiку эратычных) твораў абуджаюцца жыццёвыя сiлы.

КНIГА ПЕРШАЯ

Мiтылена (цяперашняя назва Мiтылiнi) - галоўны горад на ўсходнiм узбярэжжы выспы Лесбаса, у часы Рымскай iмперыi меў важнае значэнне.

...прыблiзна за стадыяў дзвесце... - гэта эначыць каля 3,8 кiламетра (стадый - мера даўжынi, прыкладна роўная 192 м).

Дафнiс - паводле позняй грэцкай мiфалогii - сын Гермеса i нiмфы; абагоўлены пасля свае смерцi; апякун сiцылiйскiх пастухоў, заснавальнiк старажытнагрэцкай пастушынай iдылiчнай паэзii.

...ахвярныя дары даўнешых пастухоў - Пакiдаючы сваё пастухоўства, казапасы, аўчары, валапасы прысвячалi нiмфам i Пану свае даёнкi, пастуховыя кii, торбы, сiрынгi. У ахвяру багам клалi таксама i рэчы памерлых пастухоў.

Хлоя - у антычнай мiфалогii эпiтэт багiнi пладароднай зямлi Дэметры. Пастушыным iмя лiчылася, вiдаць, таму, што па-грэцку "хлоэ" значыць "маладая зелянiна, зялёныя пасынкi, маладыя атожылкi".

...яго iмя было iм невядомае... - сведчанне, што гэта былi простыя, не вельмi адукаваныя людзi.

Вакханкi - удзельнiцы мiстэрый бога вiна i весялосцi Дыянiса-Вакха. Культ Дыянiса быў звязаны з п'янымi гульбiшчамi (вакханалiямi) i экстатычнымi оргiямi. У мастацтве вакханак паказвалi паўраздзетымi, з накiнутаю на плечы цi на паяснiцу звярынаю шкураю з тырсам (жазлом), увiтым вiнаградам, у руках.

...а ён казапас... - Свойская жывёла падзялялася на тры групы, адсюль i адпаведны чын пастухоўства. Першае месца займалi тыя, што пасвiлi кароў i быкоў - валапасы, другое - тыя, што пасвiлi авечак, трэцяе - казапасы.

Дзеўс - вярхоўнае боства старажытных грэкаў; цар багоў i людзей, бог неба, грому i маланкi. Быў сынам тытана Кронаса, якi з'ядаў сваiх дзяцей. Паводле мiфа, Дзеўсава мацi Рэя ўратавала сына, схаваўшы яго на выспе Крыт, на гары Iдзе, - там нiмфы выкармiлi яго малаком казы Алматэi.

Безбароды я, але такi i Дыянiс... - Антычнае мастацтва паказвала Дыянiса звычайна ў выглядзе безбародага, жанчынападобнага дзецюка.

Сатыры - лясныя казланогiя боствы, з вострымi вушамi i конскiмi хвастамi. Вясёлыя, памаўзлiвыя, яны суправаджалi Дыянiса.

...яны кiдалi адно ў аднаго яблыкi... - яблык быў сiмвалам кахання. Кiдаць яблык на грудзi - значыла прызнавацца ў каханнi.

...спявала пра Пана i Пiтыс... - Пан закахаўся ў нiмфу Пiтыс. Але суровы Барэй, бог паўночнага ветру, бачачы, што дзяўчына аддае перавагу Пану, скiнуў яе са скалы. Яна памерла, але з яе цела вырасла першая хвойка - дрэва, прысвечанае Пану ("пiтыс" - па-грэцку i значыць "хвойка").