Читать «Сьцяна (на белорусском языке)» онлайн - страница 94

- Што вы маеце на ўвазе?

- Гэта, пане пракурор, я дагаворваю вашу характарыстыку мяне. Значыць, я павiнен лiчыць сябе самадзейнiкам у галiне перамаганьня адмоўных зьяваў у грамадзкiм жыцьцi, у галiне сямейнага шчасьця, таксама ў галiне каханьня, у галiне сэнсу працы i ў галiне веданьня самога сябе... Ва ўсiм ёсць спэцы?

Пракурор засьмяяўся - нi то пацешлiва, нi то злосна.

- Што-ж, эпоха выбарных судзьдзяў мiнула, вiдаць, беспаваротна. I публiчных абвiнаваўцаў некалi выбiралi шляхам галасаваньня. Я не пярэчу, што гэта мела свае добрыя бакi, але яно было сэнсоўным толькi тады, калi чалавечы розум мог яшчэ быць Леанардам да Вiнчы. Ня зараз, не.

- Мяне, здаецца, палохае тое, што разьвiцьцё чалавека адбываецца ў кiрунку яго частковасьцi, якая нагадвае ракавую апухлiну. Мы, вось, сядзiм перад сабою: я - самадзейнiк у галiне заканадаўства, а вы...

30

З пракуратуры выйшаў Сьцяпан з пачуцьцём уласнай бездапаможнасьцi. На ратушавай вежы шугаў замацаваны там сьцяг, быццам апавяшчаючы навiну. Памiж крамамi снавалi натоўпы, а далейшыя вулiцы выглядалi паўпустыннымi, зь ледзь прыкметнай смугою далечынi. Мутна паблiсквалi калюгi.

Ад "Асторыi" заносiла кухоннымi араматамi.

Ён пералiчыў грошы - на абед i да абеду.

У парт'е Сьцяпан папрасiў пачак смагавiтых "кармэнаў".

У залi, дзе падавалi звычайную гарэлку, рагаталi яскравыя прастытуткi. Iх ляпалi па азадках здаравезныя тыпы ў шафёрскiх куртках. Яны ўладжвалi сваё.

Сьцяпан заказаў катлетку з перамолатага мяса, маскоўскi боршч, мiнэральную ваду й сто грамаў.

Яму хапiла й на другую сотку.

У шэрую гадзiну завалокся ён у свой былы габiнэт, яшчэ нiкiм не заняты, i перанёс туды падарожную торбу, каб пераначаваць там.

"Спаць! Я змучаны, i мне трэба спаць: адасьплюся, дык будзе вiдней, што рабiць, куды падацца, якое выйсьце знайсьцi", - Сьцяпан, не распранаючыся, кладавiўся на падлозе, на дыване з казачнымi ўзормi. Ён падаслаўся пiжамай, прыхiнуўшыся галавою да тае торбы. I было яму добра...

...Зашумела-загудзела ўгары, i са столi вылузаўся чорт валахаты.

- Ах, во куды ты забiўся, гэ-гэ-гэ, - раскiрачыўся ён над Сьцяпанам, сыплючы наўкола смуроднымi iскрамi. - Ну й як? Як табе сьпiцца? Маўчыш. Не жадаеш размаўляць са мною. Сказаць табе прымаўку? Скажу, паслухай: "Языком хоць i сраку лiжы, а рукам волi не давай". Га? Нядурна кiмсьцi запрыкмечанае, га? Я зараз яшчэ адну прымаўку...

- Пайшоў вон, рагаты! - крыкнуў Сьцяпан. - Пырскаеш мне ў вочы ядавiтай сьлiнаю, бадзяга!

- Добра, даражэнькi: мой клiент - мой пан! Зраблю я так, як ты загадаеш мне, - чорт адыйшоўся да бiблiятэчкi й з асалодаю пачухаўся капытцам па жываце. - Сьпiш? Змарыўся ты, дамоў не пайшоў, а я чакаў цябе на рагу Садовай. Стаяў там, выглядаў, а Сьцяпана Сумленевiча ўсё не было... Думаю сабе, куды гэта ён мог падзецца? Давай я шыбаваць па-над Беластокам, праляцеў над вакзалам раз i другi ў надзеi, што пабачу цябе ля пiўнога кiёску. Адзiн знаёмы мне праваднiк, калi я сеў на плячо яму, нараiў: "Ты, чарнамазы, у мiлiцыю або пракуратуру наведайся. Няйначай, як гэта туды твой Сумленевiчык паiмчаў шукаць апоры для праўды, мазгаўнёю ягонаю выдуманай". Так я й зрабiў: залятаю я гэта ў камiсарыят, а там, гляджу, п'янiцу валакуць за каўнер i лаюць... Гiдкае вiдовiшча! Давай я нюхаць па сяржанцкiх пакоях, але ў iх даўно прапаў пах, э, тваёй справы. Дык зьлётаў я ў пракуратуру. Вельмi, э, прыкрае пра цябе давялося мне пачуць там! Пракурор, ведаеш ты, копцiць тыя свае палавiнкi ды ходзiць з кута ў кут, пагаворваючы: "Непраўдападобнае! Усяго на сьвеце я паспытаў, але такога балвана не сустракаў у сваёй практыцы!.." Ён, як трапна ты здагадваесься, меў на ўвазе тваю асобу, дарагi Сьцяпанка, - нячысты прыгледзеўся, з кашэчай чуйнасьцю, да Сьцяпанавых рук. - Нiчога, фраер Сумленевiч, ня падай ты духам. Сторажы законнага ладу яшчэ не адзiн раз вырачаць вочы на, э, твае ўчынкi. А ты не аглядайся на iх - чаўпi сваё, гэ-гэ-гэ... Сумленевiч ня быў-бы Сумленевiчам, калi-б узяў ды раптам уцiхамiрыўся.