Читать «Мiколка-паравоз (на белорусском языке)» онлайн - страница 7
Михась Лыньков
- З макам, унучак, з макам! Ну i абаранкi! Дык вып'ем, кажаш?
- А што ты думаеш, дзеду! Давай сабе вып'ем...
I Мiколка пераступае парог вагона, ужо ў думках ласуючыся абаранкамi, ды яшчэ з макам. Гэта ўжо, калi на тое пайшло, смачней за "зайцаў хлеб", смачней за ўсякiя прысмакi.
I тут пачынаюцца гэтыя абаранкi, ды яшчэ з якiм макам.
- Хадзi, хадзi, каток мой, паласуйся!
I дзедавы рукi нечакана спрытна ловяць Мiколку за вiхор. Тут толькi схамянецца Мiколка, даведаецца, што папаўся. Але позна. Кастлявыя дзедавы рукi моцныя, з iх вiхор не вызвалiш. А дзед круцiць вiхор ды прыгаворвае:
- Гэта табе за лягушкi! А гэта за пушкi! А гэта з макам! А не вычварай над дзедам! А не рабi над старым надругi! А не здзекуйся над старым мiкалаеўскiм артылерыстам!
Ужо Мiколка крычыць на ўвесь вагон, ужо заступаецца за яго мацi:
- Кiнь ты, чалавеча, над дзiцем здзекавацца!
Але гэта толькi падлiвае масла ў агонь. Дзед наступае на абодвух:
- Я вам пакажу, як зневажаць старога героя! Я вам пакажу, як турак б'юць... Я вам пакажу, як пушкi зараджаюць... Распатрашу пад карцеч!
Так асвойваў Мiколка артылерыйскую справу. I бачачы, што не паласа, пачынаў iсцi на мiравую:
- Даруй, дзеду, здаюся!
- А, здаешся, даўней бы так! Гавары, хто такi я ёсць?
- Герой турэцкай вайны...
- Ну?
- I iмператарскiх ордэнаў...
- Ну?
- Смешна, дзеду!
- Што ты смешнага тут знайшоў, супастат?
- Ну, кавалер... ордэнаў кавалер. Вунь у стрэлачнiкавай Зоськi ёсць кавалер, дык той малады. А тут дзед - ды кавалер. Смешна!
- Усё табе смешна... - ужо мякка крыўдуе дзед i кiдаецца ў сумныя развагi: - Малы ты, не разумееш нiчога, якi кавалер i да чаго. Як бачыш, з'яўляюся я ўласнiкам двух ордэнаў, а гэта, значыцца, i ёсць па-iмператарску кавалер... А медалi гэтыя дадзены мне за праяўленую ў баях выключную храбрасць.
- А хто кажа, што не? - угаворвае i Мiколка. - Вядома, за храбрасць... Храбрэй цябе, дзеду, няма, мусiць, на ўсiм свеце? - падлабуньваецца Мiколка да дзеда.
А гэта дзеду, што лыжка мёду. Аж сядзе на зэдлiк i важна сiвую бараду разгладжвае. Трохi яна няроўная ў яго - адна палавiна густая, другая рэдкая. I медалi выне са скрынкi, унуку пакажа:
- Бачыш, гэта цар Мiкалай... А тут вось i напiсана: "За храбрасць!"
- А чаму ў цара барада смешная, на шчацэ канчаецца?
- Гэта не барада, дурань, а бакi.
- А чаму бакi?
- "Чаму, чаму"... Таму... У мужыка барада, а ў пана бакi. Усе генералы i афiцэры такiя бакi насiлi. Некаторыя i салдаты, каторыя спрытнейшыя, таксама бакi насiлi. Ну, а каторы не спрытны, таму з такiмi бакамi нязручна: самае выгоднае месца, каб за яго афiцэру ўчапiцца, да апошняга валаска выскубалi... Вось i мая барада калiсь пацярпела, аж напалавiну выскублi.
- За храбрасць хiба? - пытаў не да ладу Мiколка.
- Ат, гавары з табой...
I дзед кiдаўся ў доўгую гутарку аб тым, што такое ёсць храбрасць. I не звычайная, а храбрасць мiкалаеўскага артылерыста, якi войны прайшоў i турэцкiя крэпасцi браў. Мiколка ўважлiва слухаў, каб займець з гэтай храбрасцi сякiя-такiя здабыткi i для сябе. Дзед любiць, калi яго хто доўга слухае. I за гэта заўсёды пачастуе чым-небудзь. Вось i цяпер, калi дзед скончыў свае расказы аб турэцкiх крэпасцях, ён зрабiўся зусiм лагодным i запрапанаваў Мiколку: