Читать «Нераток» онлайн - страница 9

Празрысты бярозавы гай прыветна ўзмахнуў трапяткім лісцем, як птушыная чарада крыллем, і раптоўна прыціх, быццам бы зразумеў, што не шукае месца для кахання гэтая маладая пара.

За балотцам, якое яны абагнулі, іх сустрэў гонкі сасновы бор, што абрываўся лукавінай блакітнай рэчкі. За рэчкай рассцілаўся духмяны поплаў.

За глыбокім ровам перад самым тынам сядзелі дзядкі сівенькія

- хто гуслі перабіраў, а хто драмаў сабе. І лілася песня несціханая пра брусы цясовыя, слупы маляваныя, катлы адліваныя, агні ясненькія і дымы сіненькія.

Узышла Мара на бераг - і сцішыліся гусляры, той-сёй усхапіўся нават. А Кірыл ужо збіў аб дубовае карэнне мезенец на правай назе і цяпер клыпаў. Аднак пачакалі, пакуль і ён пройдзе, не прыселі.

Абступіла нечысць усякая: лешакі вохкалі-рагаталі, касматымі рукамі, бы яловымі лапамі, махалі, русалкі пышнагрудыя круціліся- выгіналіся, спакусліва ў вочы зазіралі. Ды не спалохалі страхалюдныя лешакі Кірыла, не сустрэў ён спагады ў прагавіта-сцюдзёных вачах русалчыных. Адмахнуўся-адпіхнуўся - далей ішоў.

Агеньчык засвяціўся. Ці вогнішча нават. Чарцяняты, якіх два асілкі ў белых вопратках паганялі, трэскі ды вецце ў вогнішча падкідвалі і падварушвалі.

Крыж шасціканцовы ўзнік перад Кірылам. Сякерай часаны і ад таго магутны, што вострая сякера моц дрэва не кранула, зберагла. Перажагналася Мара, пакланілася, і Кірыл - за ёй.

Паўкругам вакол вогнішча сядзелі ідалы - тварэнне рук чалавечых. Сонцатвары Хорс, жмурачыся, усміхаўся бацьку свайму, сівабародаму Дажбогу, а Каляда, сінявокая русакосая прыгажуня, прыціскалася да Ярылы, дужага сарамлівага хлопца. Заклапочаная Ява-жыццё сядзела з аднаго краю, а суровая счарнелая Нава-смерць - з другога.

- А грамабой-Пярун дзе, Мара?

- Не яго час, спіць ён. Зіма.

- А ці з’явіцца Род?

- Не ўбачыць ніколі Сварога ні людзям, ні багам. Не спасцігнуць нам яго аблічча, не зразумець намераў. Учынкі нашы і думкі, нараджэнне і смерць у іх непарыўнасці - гэта Род. Мы згінем, і багі нашы знікнуць, а ў Рода іншыя справы будуць. Новыя людзі свет заселяць - і яны Рода сваім Усявышнім прызнаюць. Хіба што імя яму зменяць - ды яно заўсёды несапраўднае, бо да яго і жывёла любая, і расліна, і пясчынка, і кропля расы, і прамень сонечны звярнуцца могуць.

- Я быў на гэтым астраўку, Мара. Тут цяпер царква стаіць.

- Царква - будынак. Яна ў пыл рассыплецца, а мы тут будзем.

- Мы. І я?

- І ты, Кірыл, раз я цябе да неўміручых прывяла.

- Чым я заслужыў, Мара?

- Не трэба заслугі твае. А калі паверыў, то тут табе і быць.

- Ідалам драўляным?

- Якія ж яны драўляныя? - залілася смехам Мара.

І насамрэч багі быццам ажылі. Ярыла нарэшце адазваўся на заляцанні Каляды, Лада-гарэза каля іх круціцца пачала. Грозны чорнабароды Жыжаль, не баючыся, што апячэцца, выхапіў з вогнішча галавешку і ваяўніча памахваў ёю. Сімаргал падышоў да Мары і з лёгкім паклонам падаў ахапак палявых кветак. А Тур, страшыдла з галавой бычынай, аб нечым спрачаўся з доўгавалосым волатам Вялесам.

- Не для таго я прывяла цябе сюды, каб здзівіць. Вачам тваім многа чаго бачыць даводзілася. Маўчы-маўчы, лепш разумнаму слову памерці, чым недарэчнаму нарадзіцца! Падыдзі да Дажбога, кніга ў яго на каленях ляжыць, ён табе ўсё растлумачыць. А я цябе пакіну, не адзін ты ў мяне. І хай даруюць мне браты і сёстры, што ад спраў сваіх адлучылася.