Читать «Залаты прамень (на белорусском языке)» онлайн - страница 2

Прыгоства чараў, павабнасць таемнасцi, страх цемры, велiзарнасць нябесных прастораў i жах перад бясконцасцю i бязмежнасцю сусвету паказвалi тут цёмныя маўклiвыя ночы. I асаблiва павабна было тут тады, калi вандроўнiцы-хмаркi пасплываюць з неба, а само яно расквецiцца незлiчонымi агеньчыкамi-зорачкамi i вышле ў дарогу блiскучы кружок месячыка. I вельмi прыгожыя былi гэтыя зоркi. Iх было так многа i так яны часамi размяркоўвалiся ў бяздонных глыбiнях неба, што ўяўлялi сабою самыя вычварныя постацi i фiгуры, вабячы хараством i недасяжнасцю. Далеч утварала гэтыя прыгожыя злучэннi зорак: такая ўжо ўласцiвасць яе, бо далеч, як нiякi ў свеце мастак, умее паказаць рэчы ў найпрыгажэйшым выглядзе. Ад рухлiвых пералiваў бляску зорных агнёў разлiвалася ва ўсе канцы свету нейкая таемная сiла i так цi iнакш кратала ўсе iстоты i змушала iх тым цi iншым спосабам адгукацца ёй.

I тады ў лесе пачыналася нешта надзвычайна цiкавае. З лясных гушчароў выходзiў лясун i пляскаў у далонi. Гэта ён падаваў знак, што пачынаецца ноч. Мяккае плясканне калматых рук падхоплiвалi блiжэйшыя дрэвы i разносiлi па ўсiм лесе. З дуплястых асiн выляталi совы, вiтаючы лесуна крыкамi "кiвi! кiвi!". На iх мове гэта значыла "жывi! жывi!". З нетраў выпаўзалi павукi, бязгучна, як ценi, з-пад кары вылазiлi светлякi i запальвалi свае зялёныя лiхтарыкi, каб пасвяцiць павукам, бо павукi павiнны былi развешваць на дрэвах танкаструнныя арфы. А прызначэнне iх было дваякае: як струмент для музыкi i як спосаб да жыцця самiх музыкантаў. Тонкiя зялёныя iголачкi на хвоях i лiсце на iншых дрэвах пачыналi свяцiцца такiм жудасным i маркотным бляскам, што ў лесе рабiлася страшна. А туман, уздымаючыся з нiзiн i з-пад гнiлых пнёў, дурманiў лес i дадаваў нiзiнам i iх насельнiцтву яшчэ болей цемры i таемнасцi.

Калi такiм парадкам усё было падрыхтавана, лясун надзяваў на сябе адзежу, сатканую з лiсця i з танюсенькiх нiтак, што пралi русалкi з кудзелi-моху, а на галаву ўскладаў карону, перавiтую гiрляндамi дзеразы з блуклiвымi агеньчыкамi, i выходзiў на горку. У руках яго была блiскучая палка, зробленая невядомымi майстрамi з гнiлушак, i гэтаю палкаю ён праводзiў па струнах арфаў, што развешвалi павукi ад дрэва да дрэва. Струны дрыгацелi i поўнiлi ўвесь лес акордамi музыкi, нячутнай для чалавечага вуха. Музыка гучэла доўга, аж покi месяц не зрушваў з сярэдзiны неба. Гэтая музыка чаравала лес i ўсе iстоты. Пакорна i нерухлiва стаяў лес i ўсё, што было ў лесе. Тады лясун выступаў з прамоваю. I звiнелi, як звон, яго словы па лесе:

"Слухайце, слухайце, высокiя дрэвы, нiзкарослыя кусты, пахучыя краскi i дробная трава! Слухайце i вы, пташкi, жукi, мушкi, i ўсе слухайце голас надзорных глыбiнь! Я выклiкаў вас да жыцця i даў вам сiлу i рукi i ўсялякiя здольнасцi, каб чэрпаць асалоду. Я палажыў карункi на вашы голавы, умыў iх буйнымi росамi, убраў брыльянтамi i запалiў дыяменты, сабраныя з зорак, з месяца i з блiскучых знiчак, каб ведалi вы моц i вялiкасць таго, хто шчодра асыпаў вас дарамi i вызначыў вам лёсы. Праведзены гранiцы кожнаму з вас, каб у сваiх гранiцах выконвалi вы маю волю. Не пераступайце гэтых гранiц, не зайздросцьце малыя вялiкiм, слабыя крэпкiм, бо гэтым парушаеце волю маю. Уздымiце вочы вашы ўгару: ёсць там зоры вялiкiя i зоры малыя. Калi ж малая зорка захоча стаць вялiкаю, я палю яе пякучым агнём, а блiскучы след ад яе, што блiсне на адзiн толькi мiг, ёсць знак мае кары. А калi вы будзеце пакорныя i не пераступiце закону майго, я ўзнясу вас вышэй зорак, i вечна вы будзеце пiць асалоду. Дык слухайце i бойцеся парушыць волю маю!"