Читать «Заўтра была адліга-2» онлайн - страница 24

У Татарах жыве чалавек дзесяць. Вуліца прачышчаная ад снегу, а да большасці хат і сцежак няма.

З Лягез прыехалі дзядзька Віця, цётка Лёдзя і Валька з Крапіўнік. 1х прывёз Вова (сын дзядзькі Віці). З Ракава прыехала цётка Марыя. Яе прывёз Сяргей. Каля цёткі Шуркі былі цётка Аля з дзядзькам Толем і іх сыны Алег і Сяргей з жонкай Светай і сынам Максімам. I яшчэ чалавек пяць вяскоўцаў.

На крыжы напісана: «Раманчык Аляксандра Міхайлаўна. 18.09.1923— 25.01.2015». Я прывык цётку называць Шуркай і для мяне Аляксандра, нібыта зусім другі чалавек.

З Сяргеем цёткі Алі з’ездзілі ў Гарадок па святара. Па дарозе глядзеў на родныя палеткі. Яны сумныя, як цётка Шурка ў труне.

Ад святара даведаліся, што ў Гарадку цяпер жыве 300 чалавек. Ёсць пачатковая школа, а потым дзеці ездзяць у Аляхновічы. У маіх Пугачах 500 чалавек, а раней у Гарадку было болей людзей.

Святар малады. Усю дарогу расказваў пра сваю паству: «У царкву мала ходзяць. Многія кажуць, што як пойдуць на пенсію, дык тады і ў царкву пойдуць. Не ўсе дажываюць да пенсіі.»

Пасля адпявання прысутныя правялі цётку Шурку да крыжа на канец вёскі, ад якога паехалі ў Пажарышчы на могілкі. Калі б не далакопы з Ракава, не было б каму і труну несці.

Могілкі вялікія. Магілы не густа. Дзе старыя пахаванні, там лес, а на новых толькі кусты і то сям-там.

Дол выкапаны глыбокі. Дзядзьку Віцю спадабаўся: «А Ніне выкапалі толькі на метр.»

Пахадзіў па могілках. I тут Шніпоў хапае.

Цётку Шурку пахавалі каля мужа (Раманчык Уладзімір Iосіфавіч. 1915— 17.06.2008), з якім яна пражыла гадоў дзесяць. Першы муж пахаваны ў Маладзечне.

З цёткай Аляй схадзілі да магіл, дзе пахаваны яе свёкар са свякрухай. Шніп Грыгорый Iванавіч (1903—10.05.1989) і Шніп Праскоўя Канстанцінаўна (2.08.1906—11.09.1982).

На могілках ціха, як у Бога за пазухай.

Вярнуліся ў хату цёткі Шуркі, дзе ўжо ніколі не будзе цёткі.

За памінальным сталом цётка Марыя зноў з пеўчымі з Ракава спявала і вяла ўсю жальбіну па цётцы. Аня папрасіла, каб я сказаў. Сказаў, не ведаю ці спадабалася цётцы Шурцы. Я даўно з ёй не гаварыў.

Пасля стала да мяне падышоў сусед цёткі Шуркі. «А я з вашым бацькам дваццаць гадоў кароў пасвіў! Харошы быў чалавек! Мне з ім добра было! А я вас у газетах чытаю!» — абдымаючы мяне, сказаў стары. «А як вас завуць?» — пацікавіўся я. «Міхаіл Аляксандравіч Брысь! Лёгка запомніць! На ката ўсе крычаць: «Брысь!», а ў мяне прозвішча такое», — усміхаючыся адказаў стары...

Развітаўшыся з усімі, паехалі да бацькоў на Ракаўскія могілкі. Перадалі ім паклон ад родных і знаёмых.

Вярнуўся дамоў. Сумна, як у заснежаным полі, дзе сям-там віднеюцца лапікі зямлі і стаяць дробныя адзінокія кусты.

***

28.01.2015. Збіраемся перавыдаць «Блокадную книгу» Алеся Адамовіча і Данііла Граніна. Ранкам а дзясятай тэлефанаваў у Санкт-Пецярбург. Дачка Марына папрасіла ператэлефанаваць праз пару гадзін. Данііл Аляксандравіч, якому пайшоў 97-мы год, сам падняў слухаўку і без затрымак адказаў на ўсе мае пытанні. Цікавячыся, на якой мове будзем перавыдаваць «Блокадную книгу», Данііл Аляксандравіч сказаў, што ён не супраць, калі з цягам часу мы выдадзім і беларускамоўны варыянт.