Читать «Мінскі напрамак. Том І» онлайн

1...

Шабуніха на хвіліну стала. Грэбелька раптам перарывалася, далей была густая іржавая твань.

Жанчына зморана паглядзела наперад: сухое месца віднелася праз паўсотні крокаў. Людзі, што ішлі туды, грузлі ў твані ледзь не да пояса.

З Аўдоццяю Шабуніхаю было трое дзяцей: хлопчык год дванаццаці; дзяўчынка, худая, кволая, на год ці на два маладзейшая за хлопчыка; трэцяе дзіця, гадоў трох, яна несла ў хустцы, перавязанай цераз плячо. Аўдоцця з жалем паглядзела на дачку, як бы для таго, каб пераканацца, ці пройдзе тая. Непакоячыся аб дзецях, яна зусім забылася пра сябе, хоць i адчувала ў нагах, ва ўсім целе вялікую стому.

— Андрэй, стань з таго боку, вазьмі Вольку за руку, — загадала маці хлопцу.— Памагаць будзеш ёй... Цыц ужо ты! — строга крыкнула яна малому, што нясціхна вёў за спіною: ны-ы, ны-ы.

Аўдоцця мацней сціснула тонкую руку дзяўчынкі i маўкліва ступіла следам за ўсімі. Ногі адразу ўехалі вышэй кален у мяккую цеплаватую гушчу. Праз два крокі яна адчула галлё, — гэта былі, відаць, рэшткі грэбелькі, якую спехам наслалі на падатным грунце.

Церабіліся па твані марудна. Дзяўчынка крывілася, хочучы заплакаць, але стрымлівалася. Андрэй падбадзёрваў яе:

— Хіба гэта гразь! От мы на тым тыдні лавілі рыбу, дык прыходзілася ўлазіць па шыю — i то нічога...

Выбраўшыся зноў на сухое месца, Шабуніха, не спяшаючыся, выцерла пот з ілба, павярнулася назад. Глядзела нерухома ўдалеч. На твары з рэзкімі, амаль мужчынскімі рысамі, з плямамі засохлай крыві i гразі застыў адзін нязменны выраз трывогі i зморанасці.

У тым баку, куды глядзела Аўдоцця, над абрысам лесу клубілася чорная хмара дыму. Яна паднялася высока, закрыла сонца. За ёй — цёмна-шэрыя, невыразныя воблакі, падобныя да дыму, здаецца, што гэта не воблакі, а таксама дым. Усё неба зацягнута дымам.

Чым больш аддаляецца Аўдоцця ад таго лесу на беразе балота, тым вальней становіцца ёй. I разам з гэтым мацнее, уздымаецца неспакойная думка:

«Што там?»

Там, дзе засталіся партызаны, дзе яе Змітро.

Каля Шабуніхі праходзілі, нё спыняючыся, людзі, такія ж, як i Аўдоцця, стомленыя, устрывожаныя, маўклівыя. Старыя, маладыя, пажылыя, дзеці, з клункамі, без клункаў. Часам між людзей паслухмяна брылі каровы i коні, i здавалася, яны таксама разумеюць усё, што адбываецца навакол.

Тысячы ног тапталі нетрывалую грэблю, вялікае балота хлюпала, чвякала, уздыхала. Побач грэблі гарбаціліся павозкі, зваленыя набок, ляжалі коні, каровы — адны мёртвыя, другія — яшчэ жывыя — біліся, намагаючыся вырвацца з твані.

Шабуніха адвярнулася, паправіла на сабе хустку, узяла за руку дачку i пацягнулася далей.

— Божа мой... Божа мой... — пачула поруч з сабой Шабуніха.

Яна азірнулася на голас, убачыла старую жанчыну са схуднелым, зняможаным тварам. За плячыма ў старой вісеў клунак, напэўна, з дамашнім скарбам.