Читать «Свята для сэрца» онлайн - страница 3

Любяць палешукі кветкі і дрэвы, якія ёсць на гербах Жабінкі, Івацэвічаў, Лунінца, Маларыты. Асабліва яны шануюць бусла. Вераць, што белакрылая птушка селіцца толькі каля добрых людзей, прыносіць у сем’і дзяцей, аберагае Беларусь ад няшчасцяў. Нездарма буслы кружаць на гарадскіх знаках Ганцавічаў і Століна.

Г. Межы і граніцы

Слова мяжа зразумее кожны. Азначае яно тое, што знаходзіцца “паміж”, “меж”... Межаваліся тыя, хто працаваў на зямлі і валодаў ёю. Межавацца было нескладана, калі абшары падзяляліся самой прыродай: ракою, ручаём, узгоркам, лесам. На дрэвах ставілі знакі-насечкі ці высякалі крыжы. Ужо ў старажытнасці гэтыя насечкі называлі граніцай. Так мы гаворым і цяпер.

Наша вобласць месціцца на поўдні Беларусі. Мы суседнічаем з Гродзенскай, Мінскай і Гомельскай абласцямі, маем агульную граніцу з замежнымі краінамі – Польшчай і Украінай. А Брэст – самы вялікі горад у свеце, у якога гарадская мяжа супадае з дзяржаўнай граніцай.

Пытанні і заданні

1. А цяпер паўторым:

– мы зямляне, бо жывём на планеце. . . . . . ,

– мы беларусы, бо жывём у краіне. . . . . . . ,

– мы палешукі, бо жывём на . . . . . . . . . . . . ,

– мы берасцейцы, бо жывём у. . . . . . . . . . . .

Яшчэ ўспомні назву сваёй малой радзімы і дапоўні:

– мы . . . . . . . . . , бо жывём у . . . . . . . . . . . .

2. Раскажы, з чаго складаецца твая малая радзіма? Намалюй яе.

3. Што цікавага ты можаш расказаць пра раён, у якім жывеш?

4. З якой краінай наша вобласць мае самую працяглую граніцу? А з якой краінай яна мяжуецца па рацэ?

5. Напішы лісты сябрам з іншых абласцей Беларусі. Раскажы, як цябе клічуць, даведайся, а як завуць іх?

2-3. СТАРАЖЫТНАЯ ЗЯМЛЯ

А. Прырода

З даўніх часоў лясы баранілі нашых продкаў. Сотні гадоў назад у іх можна было сустрэць не толькі зайца, лісу ці ваўка, але нават зубра – велічнага цара беларускага лесу. А вавёрка магла перабрацца з Іспаніі на Беларусі, не спускаючыся на зямлю. Цяпер такімі гушчарамі можа пахваліцца толькі Белавежская пушча – самы вялікі запаведны лес у Еўропе.

Палессе – надзвычай прыгожы край з багатай прыродай. Ёсць ў нас шматлікія рэкі. Вось коціць свае хвалі Прыпяць. Піна з Ясельдай, Бобрык з Гарынню, Цна з Ланню – шматлікія яе дзеці-прытокі. Багатыя, рыбныя рэкі, маляўнічыя ў іх берагі.

Палескія абшары перарываюцца ўзвышшамі: Прыбужскім, Баранавіцкім, а яшчэ – Загароддзем. На Брэстчыне некалькі соцень азёр. Самае глыбокае – Сомінскае ў Івацэвіцкім раёне дасягае 33 метраў!

А яшчэ неацэннае багацце Палесся – балоты. Яны актыўна ўтвараюць кісларод, патрэбны для ўсяго жывога. За гэта наш край называюць “лёгкімі Еўропы”.

У глыбінях зямлі хаваюцца сапраўдныя багацці: металы, каменне, пясок, іншыя карысныя выкапні. Ды толькі, каб узяць іх, чалавеку прыходзіцца шмат працаваць. Глыбока хавае зямля свае прыродныя скарбы.

Больш за ўсё на Брэстчыне торфу, які ўтвараецца на месцы былых балатоў. Торф людзі выкарыстоўваюць як паліва.

Але самая незвычайная і цікавая знаходка – бурштын (“сонечны камень”). Сорак гадоў таму вучоныя выявілі на балоце Гатча ў Жабінкаўскім раёне старажытнае паселішча. А на ім – рэшткі бурштыну. “Відаць, “сонечны комень” сюды прывезлі з Балтыкі”, – вырашылі вучоныя, бо ведалі, што Балтыйскае мора часта завуць Бурштынавым. І раптам зусім нядаўна на Гатчы знайшлі цэлае прыроднае радовішча бурштыну!