Читать «Закрываўленае сонца (Гараватка - 2) (на белорусском языке)» онлайн - страница 34

Над раньнем зусiм не на жартачкi раскапрысiлася неба. Густыя сiвыя хмары аблажылi з захаду й заглумiлi водсьвет узыходзячага сонца. Цi адна лiтоўская жанчына, корпаючыся зь вiламi цi чапялой ля печы, разьдзьмухваючы пасырэлыя дровы, казала: - Каго Бог дык i на той сьвет палюдзку адпраўляiць, а гэтую во... хто яе ведаiць, што тутака рабiць... мусiць на добрую iмжаку заносiцца. Клыпай ты па такой мокрадзi на могiльнiк гэны...

Сяляне - не гiпакрыты, яны справядлiва мерыць наўчылiся. Катораму лепшаму, вiднейшаму чалавеку, дык i па сьмерцi ад iх пашана большая, а нiякаватаму - дык i нiякай.

З абчарнелых сажай комiнаў, па зялёна-шэрых, абiмшэлых стрэхах, нiзка спаўзьлi на двары, хлявы, клецi й гумны сiвыя дымы.

Цэлую ноч цешыўся воляй Косьцiкаў Ромак. Воля саладзейшая была яшчэ таму, што Паўлюк ужо колькi месяцаў яго на прывязi трымаў. Учора сабака прагна ўзiраўся ў позна асьветленыя вокны, энтузiястычна "драгомiшчу" на разьвiтаньне зацяўкаў, аж пад Косьцiкаву бараду сваю доўгую пысу сунуў. Пачнуцца мусiць цяпер, як у той залатой даўнасьцi, цiкавыя вандроўкi. Так ужо карцiла каторага вясковага сабаку-жэўжыка клыкамi за шыю страсануць.

Калi ранiцай Нiна накармiла яго, Ромак удзячна лiзнуў ей па руках i твары. Пiльна падслухоўваў гукi зь сяней, скроб дзьверы ў хату. Вось неўзабаве скрыпнуць завесы i дзьвярох зьявiцца наймiлейшы сябра.

Сталася зусiм нешта нечаканае. З хаты Косьцiк выйшаў познавата, дый ня сам, а з тым чарнавусым, каторага Ромак зусiм яшчэ мала абнюхаў. Гаспадар паляпаў яго па шыi, да болю сьцiснуў вуха, прамовiў пару слоў, дый за нашыйнiк узяўся. Што гэта? Непаразуменьне якое? Як ласкава й лiсьлiва не стараўся заглядаць у Косьцiкавы вочы, нiчога не памагло. Пудовым цяжарам уплёўся за нашыйнiк ланцуг. Косьцiк адыйшоўся, паглядзеў на гадунца.

- Жалка, брацец ты мой, цябе, - сказаў. - Знаю што хочаш, алi нi магу. Дзяла ў цябе сабачыя, а ў мяне... служэбныя.

Дзяцюкi селi на самакаты й даўно скрылiся за дарожным адхонам, а Ромак доўга, заядла й плаксiва цяўкаў аж да хрыпаты голасу, ня могучы пагадзiцца з такiмi новымi парадкамi.

Пад поўдзень парадзела iмжака й празь нiзкiя хмары часта вызiрала сонца. Вецер прыносiў гаману й тарахценьне хурманак з гацкага гасьцiнцу. Малая група лiтоўскiх абкружыла сьвежую яму на могiльнiку. Старая Макатунiха ў суправодзе сям'i, спасьцярогшы ваду ў яме, заенчыла: - Божа мой, як-жа гэта так, у ваду?

Прысутныя пераглянулiся.

- Што-ж зробiш... Бог так даў, а ей усiроўна, - адказаў брат.

Янук i Зянькевiчаў Стась прымкнулi да групы тады, калi зачыненая дамавiна стаяла на горбачцы зямлi побач ямы, а людзi, апусьцiўшы галовы, слухалi Сабакевiчаву прамову.

- Дарагiя таварышы, аднасяльчане! Када я работаў для камунiсьцiчаскай парцii й са мной да з другiмi работала от наша пакойнiца, дык я ажыдаў таво дня када мы ўмесьця на таржэсьцьвенным празьнiку будзiм вялiчаць нашых асвабадзiцеляў, доблiсную красную армiю й савецкi народ, каторыя падалi нам руку й асвабадзiлi ад праклятага панскага iга. Таржэсьцьвенны дзень прышоў, ну от забраў ад нас адну iз самых лутшых работнiц, самых жэрцьвiнных людзей. Пагэтаму я з баляшчым серцам стаю над яе гробам...