Читать «Буранны паўстанак» онлайн - страница 5

— Гэта ўжо самі няхай рашаюць. Што тут падказваць, не малыя ж дзеці.

— Яно так, канечне, — усё яшчэ сумняваючыся, згаджалася Укубала.

І яны змоўклі.

— Ну, ты не заседжвайся, ідзі, — нагадаў Едыгей.

У жонкі, аднак, было яшчэ што сказаць.

— А дачка ягоная — Анзада бедная — на станцыі з мужам сваім, п'янтосам беспрабудным, ды з дзецьмі, ёй таксама трэба паспець на пахаванне.

Едыгей міжволі ўсміхнуўся, паляпаў жонку па плячы.

— Ну вось, ты цяпер пачнеш перажываць за кожнага… Да Анзады тут рукой падаць, з раніцы падскочыць хто-небудзь на станцыю, скажа. Ты, жонка, зразумей адно — і ад Анзады, і ад Сабітжана тым больш, няхай ён і сын, мужчына, карысці будзе мала. Вось паглядзіш, прыедуць, нікуды не дзенуцца, але будуць стаяць як госці староннія, а хаваць будзем мы, так ужо выходзіць… Ідзі і рабі, як я сказаў.

Жонка пайшла, потым спынілася нерашуча і зноў пайшла. Але тут паклікаў яе сам Едыгей:

— Не забудзь найперш да дзяжурнага, да Шаймердзена, няхай каго пашле замест мяне, я пасля адраблю. Нябожчык ляжыць у пустым доме, і побач нікога, як можна… Так і скажы…

І жонка пайшла, кіўнуўшы. Тым часам на дыстанцыйным шчыце загуў, заміргаў чырвоным святлом сігналізатар — да раз'езда Баранлы-Буранны набліжаўся новы састаў. Па камандзе дзяжурнага належала прыняць яго на запасную лінію, каб прапусціць стрэчны, які таксама быў ужо ля раз'езда, толькі ля стрэлкі з процілеглага боку. Звычайны манеўр. Пакуль цягнікі рухаліся па сваіх каляях, Едыгей аглядваўся часам на Укубалу, што ішла краем лініі, — нібы ён забыў нешта сказаць ёй. Сказаць, вядома, было што, ці мала спраў перад пахаваннем, усяго адразу не ўспомніш, але паглядваў ён не таму, проста зараз ён зноў убачыў, як пастарэла, памізарнела жонка, і гэта таксама відно было ў жаўтлявым святле чыгуначных ліхтароў.

«Значыцца, старасць ужо на плячах сядзіць, — падумалася яму. — Вось і дажылі — стары і старая!» І хаця здароўем бог яго не пакрыўдзіў, моцны быў яшчэ, але лік гадам набягаў немалы — шэсцьдзесят, ды яшчэ з гадком, шэсцьдзесят адзін было ўжо. «Глядзіш, гады праз два і на пенсію могуць папрасіць», — сказаў Едыгей сам сабе без пасміхання. Але ён ведаў, што не так скора пойдзе на пенсію і не так проста знайсці чалавека ў гэтых мясцінах на ягонае месца пуцявога і рамонтнага рабочага, стрэлачнікам ён бываў час ад часу, калі хто-небудзь захварэе ці пойдзе ў адпачынак. Хіба што хто паквапіцца на дадатковую аплату за аддаленасць і бязводнасць. Але наўрад. Ідзі пашукай такіх сярод цяперашняй моладзі.

Каб жыць на саразекскіх раз'ездах, трэба дух мець, а інакш прападзеш. Стэп вялізарны, а чалавек малы. Стэп абыякавы, яму ўсё роўна, добра ці блага табе, прымай яго такім, які ён ёсць, а чалавеку не ўсё роўна, што і як на свеце, пакутуе ён, душой хварэе, здаецца яму, што недзе ў другім месцы, сярод другіх людзей яму б пашанцавала больш, а тут ён паводле поклічу лёсу… І таму ападае ён духам адзін на адзін з няўмольным стэпам, нішчымнее духам, разраджаецца, як той акумулятар з трохколавага матацыкла Шаймердзена. Гаспадар усё беражэ яго, сам не ездзіць і другім не дае. Вось і стаіць машына без справы, а як трэба — не заводзіцца, ачахла заводская сіла. Так і чалавек на саразекскіх раз'ездах: не ўкараніцца ў стэпе, не прыжывецца — цяжка яму будзе. Каторыя, гледзячы з вагонаў няўзнак, за галаву хапаюцца — божа, як тут людзі могуць жыць?! Наўкол толькі стэп і вярблюды. А вось так і жывуць, у каго на колькі трывання хопіць. Тры гады, чатыры найбольш — і справе тамам: разлічваюцца і едуць куды далей.