Читать «Анталёгія сучаснага беларускага мысьленьня» онлайн - страница 279

У эпоху прамысловай рэвалюцыі культ Божае ласкі зьмяніўся культам чалавечага розуму: Бог памёр таму, што нарадзіўся новы бог — чалавек, deus ex machina. Магчыма, біблейскі Бог і не памёр, але, прынамсі, моцна занядужаў пасьля таго, як трапіў пад цягнік, а потым — пад аўтамабіль, пад танк, бамбаваньне й г.д. Кожнае новае вынаходзтва паслабляла ягоную ўладу на гэтай плянэце й надавала моцы чалавеку (адбітак гэтага канфлікту можна знайсьці, напрыклад, у тэксьце “Інтэрнацыяналу” Э.Пат’е: “Мы пакуль нішто, але станемся ўсім!.. Няма ніякага вышэйшага Збаўцы, дык уратуйма сябе й увесь сьвет самі!.. Зямля належыць толькі людзям, а абібок хай шукае сабе іншага прытулку”).

Мэтай індустрыяльнае рэвалюцыі было вызваленьне з палону прыроды й ейных багоў ня толькі самога чалавека, але й усіх працоўных жывёлаў. Тым ня менш, людзі не адразу пагадзіліся падзяліцца ўладай на плянэце з былымі хаўрусьнікамі. Прыхільнікі экалягічнага руху кажуць, што спыніць глябальную крызу навакольнага асяродзьдзя можна толькі шляхам скарачэньня разоў у дзесяць колькасьці людзей на зямлі. Ніякіх практычных захадаў у гэтым кірунку яны ня робяць, бо вераць, што чалавецтва само пасьпяхова вырашыць гэтую задачу.

На нашай уласнай плянэце ўжо нараджаюцца паралельныя цывілізацыі разумных жывёл і рэчаў. З дапамогаю геннай інжынэрыі людзі могуць утварыць новыя плямёны на чале з тым ці іншым татэмным мутантам (дзьвюхгаловым арлом, жывым “мэрсэдэсам” і г.д.). І супляменьнікамі, родзічамі будуць лічыцца ня толькі чалавекападобныя людзі, але й разумныя жывёлы ды рэчы. Племя, відаць, будзе рэгулярна абнаўляцца: людзі й жывёлы захаваюць права пераходзіць з аднаго саюзу генаў у іншы. Можна расьсяліць чалавека (у выглядзе генаў, нэрваў ці імітаваных абрысаў цела) па ўсіх галінах эвалюцыйнага дрэва, каб кожны біялягічны від меў свой каэфіцыент чалавечнасьці.

На першы погляд, фізычнае растварэньне людзей у жывёлах і рэчах будзе азначаць самаліквідацыю, канчатковую “сьмерць Чалавека” (якую В.Акудовіч перафармуляваў у эпітафію “Мяне няма”), але можна бачыць тут і элегантны праект Другога прышэсьця чалавека на плянэту праз гуманізацыю ўсіх жывых і пакуль нежывых істотаў.

Праблема штучнага інтэлекту — гэта праблема права машын, а таксама інтэлектуалізаваных (часткова вызваленых ад інстынктаў) жывёл самім выбіраць ня толькі свой, але й наш лёс. Магчыма, што ўжо ў гэтым стагодзьдзі цяперашнія людзі зьнікнуць: вымруць, як дыназаўры, ад тугі ці невядомай хваробы, уцякуць ад праблем уцялесьненага жыцьця ў штучны рай кібэрпрасторы альбо проста раз’едуцца па іншых плянэтах. Будзем спадзявацца, што ўзгадаваныя намі да таго часу разумныя жывёлы й рэчы паступова створаць новую генэрацыю людзей — спачатку дзікіх, потым хатніх і, нарэшце, роўных сабе.