Читать «Абай жолы. 4 кітап» онлайн - страница 20

– Тістеп тұрғанын тартқылап жатыр ғой. Жаны күймей қайтсін, –деп және біреу қостайды.

Бұл кезде хазіреттің қасына келген Сармоллаға Шәрібжан халфе, соқыр қари, Самұрат мәзін жан-жақтан ақырын айтқан айыптау сөзбен жабыла кетті. Олардың аузындағы сөздер сырттай сыпайы болғанмен, шын мәнін ұққан кісіге Сармолланы қатты күнә еткен адамдай қаралап тұр.

– Сармолла, сіз өзі надан жамағатты қайда адастырмақсыз!

– Ғазаппен өлген пұшайман мұсылмандарға көп молдалар аузы айтатын дұға, аят, хадистің сауабын аядыңыз ба?

– Сіз надан халықты, өзі қараңғыда адасқан халықты одан бетер тұйыққа, надандыққа, зұлымдыққа қамайсыз! – деседі.

Сармолла тек хазіретке қарап, бұлардың бар сөзін елеген жоқ. Үнсіз сыздана түсіп, кейде сәл ғана иығы сілкініп кекеткендей мырс береді. Жирен мұрты астынан езу тартады. Аласа бойымен Сармоллаға шаншыла қарап, жоғарылата көз тастап тұрған хазіретке естіртіп, Сармолла қысқа ғана айтты.

– Бұл күндерде кімде-кім халықтың қамын жеп, қасіретін ұқса, сол адам мен айтқан өсиетті айтатынына шүбә қылмаймын. Біліңіз, хазірет, бір мен емес, сіз имам болып отырған қазақ қауымы, қазақ қарындастардың сахарадағы және шаһардегі бар халқына қадірлі Абай мырза да айтады! – деді.

Бұл сөзді Сармолла осымен екінші рет айтқан. Соған орай елден келген атқамінер тобының бір адамы қатты дауыс беріп, қатулана килікті.

– Ой, молдеке, осы Абай, Абай деп қайта-қайта қоймайсың. Сол Абай туралы не білуші ең өзің!

Сармолла өзіне арнап бұндай тұрпайы үн қатқан кісіге жалт қарап еді. Ол – басында ақ елтірі жеңіл бөркі бар, кесек мұрын, бурыл сақалды кісі екен. Түйілген қалың қабақты, жалғыз көзді, орта бойлы, нығыз адам тәрізді. Сармолланың байқауынша, бұл сахара қазағының қасында сыртын ала қоршап тұрған бірнеше қала байы, саудагерлері де көрінеді. Сәнді киінген белгілі бай, киізші Сейсеке, оған тақау қасапшы Қасен, дүкенші Жақып, қылшы Сәрсен дейтін Сармоллаға мәлім кісілер. Бәрінің шатырлы ағаш үйлері бар. Осы махалланың "инабатты" дейтін белгілі саудагерлері тұр. Хазірет те жаңағы соқырдың қоршау қосарларын аңғарып, бұл адамға ілтифатпен қарады. Қалың сақалын тағы да сілкінте жыбырлатып, жұқа еріндері күбірлей жыбырлап, үздіксіз дұғаларын оқып тұр. Соқырдың өзіне қадалған жалғыз көзі еріксіз жауап айтуды тосып тұрғанын аңғарды да, Сармолла Абай жайын айтып берді.

– Мырза, сіз менен Абай жайын сұрадыңыз. Мені ол кісіні білмейді деп ойлаған шығарсыз. Сізге мағлұм болсын, мен Ибраһим мырзаның қазақ халқына ұстаздық, өсиет етіп жазған сөздерін бек білемін. Және аса зор құрмет етемін. Ол заманымыздың асылзада адамдарының бірі деп білемін! – дегенде, жаңағы соқыр шапшаң сөйлеп кетті.

– Абай деп көп алданған сорлының бірі көрінеді мынау молда. Айтпасыма болмайды. Мен Абайдың қасындағы халықтан шыққан адаммын. Абай дегеннің бар шынын міне менен сұра, мен айтайын. Ал Абай сахара халқын азғырып болған. Ата жолынан, дін жолынан аздырған. Өзі орысқа табынған, барып тұрған бүлдіруші, ел бүлдіргіш, азғын. Біз қалаға келдік, мынау құдайдың үйі мешітке келіп тұрмыз. Осындағы имамға иланамыз, мұсылмандық жолындамыз деп келіп тұрмыз. Тағы да алдымыздан Абайды алып шығып аздырмаңдар жолымыздан. Тым құрса шәһәрімізді, бұндағы бәйтолланы, тәңірге иіп, сәждә қылатын жерімізді Абайдай орысқа шала шоқынғанның атын атап арамдамаңдар. Сен, Сармолла, халыққа өсиет айтамын дейсің. Сол өсиетіңнен бұрын әуелі өзің аузыңды тазала! – деді.