Читать «Удзячнасць і абавязак (літаратурна-крытычныя артыкулы і нататкі)» онлайн - страница 92

Я ўдзячны лёсу, што ва ўсе часы Мая блакітнавокая радзіма Не засланіла мне чужой красы, Мяне ад свету не адгарадзіла, Што не магла, не ўмела быць другой, Жыла ў братэрстве і сяброў цаніла І што ў краіне нашай дарагой Яе завуць усе сястрою мілай... (“Удзячны лёсу...»)

Любоў да роднай зямлі не толькі не засланяе паэту «чужой красы», але, наадварот — дапамагае гэтую красу лепей убачыць, памагае лепш зразумець хараство душы сяброў і проста людзей добрай волі, дзе б яны ні жылі на планеце. Пра гэта сведчаць яго вершы і паэмы інтэрнацыянальнага «паходжання», у прыватнасці, такія нізкі, як «Лісты ў Ленінград», «Варненскія замалёўкі», «Югаслаўскі мерыдыян», «Чатыры песні пра Эрнеста Чэ Гевару», прысвечаная Юрыю Гагарыну «Паэма расстання», і іншыя. З другога боку, гэтая любоў своеасабліва праясняе позірк паэта і на агіднасці чужога свету, на тое брыдкае, нізкае, нялюдскае, што непазбежна нараджаецца ў нетрах капіталістычна-буржуазнага грамадства і апраўдваецца яго ідэалогіяй. Я маю на ўвазе некаторыя вершы з нізкі «Старонкі з фестывальнага блакнота» і асабліва — з нізкі «Амерыканскія эскізы», лірычны герой якіх — верны нашчадак таго свайго вялікага папярэдніка, што яшчэ больш як паўвека назад заявіў: «Я в восторге от Нью-Йорка города, но кепченку не сдерну с виска: у советских собственная гордость — на буржуев смотрим свысока».

І тут мне хацелася б сказаць пра тое, пра што не раз наважваўся пачаць спецыяльную гаворку і пра што да крыўднага несправядліва маўчыць крытыка. З нашага літаратурнага ўжытку фактычна выбыў тэрмін «палітычная лірыка». Як быццам аднойчы спалохаліся і паверылі, што само слова «палітычная» дыскрэдытуе паэзію, пераводзіць яе ў ніжэйшы разрад, у другую ці нават трэцюю катэгорыю, а належаць да ніжэйшых рангам, да непаўнацэнных нікому, зразумела, не хочацца. Марны спалох і глыбока памылковы погляд! Гісторыя сусветнай і айчыннай паэзіі ведае нямала выдатных узораў гэтага жанру, якія не трацяць сваёй мастацкай вартасці і не старэюць з гадамі і дзесяцігоддзямі — па той жа прычыне, чаму не старэюць і працягваюць нас хваляваць усякія іншыя сапраўдныя паэтычныя творы. Прыгадаем хоць бы такія імёны, як. Пецёфі, Беранжэ, Маякоўскі, Бехер, Хікмет, Пабла Нэруда. Вядома, ад таго, што знік у сучаснай крытычнай літаратуры тэрмін, сама палітычная лірыка існаваць не перастала: вершы адпаведнага зместу паяўляюцца на старонках газет, часопісаў і кніг увесь час. Аднак і думаць, што замоўчванне іх крытыкай зусім не адбілася на лёсе жанру, таксама няправільна: у нейкай меры адбілася, і, вядома, не лепшым чынам.

У творчасці Бураўкіна вершы палітычнага гучання займаюць даволі значнае месца, непараўнана большае, чым у каго б то ні было з яго паэтычных равеснікаў (Р. Барадулін, Я. Сіпакоў, В. Зуёнак, Р. Тармола, Д. Бічэль-Загнетава, А. Грачанікаў і інш.). Перачытваю такія рэчы, як «Сустрэча з Афрыкай», «Эмігранткі», «Бежанцы ў Хельсінкі», «Рукі фестываля», «Ідзе працэс», «Кампрамісы», «Памяці Пабла Нэруды», «Амерыка», «Калядны сэйл», «Блюз вячэрняга Гарлема», «Геаграфія па-амерыканску», і зноў пераконваюся: гэта не проста грамадзянская лірыка, а менавіта палітычная лірыка, народжаная актыўным перажываннем тых ці іншых падзей або фактаў міжнароднага палітычнага жыцця. Гэта падключэнне паэта-грамадзяніна, паэта-камуніста да той вялікай размовы, якую вядзе наша партыя і ўрад з цэлым светам, падключэнне да слова, якое нясе чалавецтву праўду Леніна і з пазіцый гэтае праўды атакоўвае подлы, нялюдскі свет капіталізму.